In dit VVR DoeMee-onderzoek 2024 doen in totaal 109 rekenkamers onderzoek naar de
energiebesparingsplicht en de informatieplicht energiebesparing, op initiatief en onder
begeleiding van de Vereniging van Rekenkamers (VVR).

Energiebesparingsplicht

Sinds 1993 geldt de verplichting voor bedrijven en instellingen om zuinig om te gaan met
energie. Sinds 2008 zijn bedrijven en instellingen die jaarlijks meer dan 50.000 kWh stroom
of 25.000 m3 aardgas gebruiken verplicht energiebesparende maatregelen te nemen. Het
gaat hierbij specifiek om investeringen die zij binnen vijf jaar kunnen terugverdienen.

Informatieplicht energiebesparing

Bedrijven en instellingen zijn vanaf 1 juli 2019 verplicht eens in de 4 jaar actief informatie te
verstrekken aan hun omgevingsdienst over de energiebesparende maatregelen die zij
hebben genomen. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) beheert het digitale
loket waarmee bedrijven dit aan hun omgevingsdienst laten weten. Indien
bedrijven/instellingen voldoen aan de informatieplicht, betekent dit niet dat zij ook
automatisch voldoen aan de energiebesparingsplicht.

Taakverdeling toezicht en handhaving

Gemeenten en provincies hadden de uitoefening van toezicht en handhaving van
bovenstaande verplichtingen in de meeste gevallen gemandateerd aan hun
omgevingsdienst, maar sommige gemeenten en provincies voerden zelf de toezichts- en
handhavingstaken uit. In 2022 is echter door bedrijven, instellingen en het bevoegd gezag
aangegeven het toezicht bij voorkeur door één partij te laten uitvoeren. Dit is efficiënter en
verlaagt de lastendruk. De energiebesparings- en informatieplicht zijn daarom toegevoegd
aan het Basistakenpakket van omgevingsdiensten per 1 juli 2023. Het is dus de
omgevingsdienst die het toezicht uitvoert in opdracht van het bevoegd gezag.
De uitkomsten van dit DoeMee-onderzoek bieden inzicht in de manier waarop gemeenten,
provincies en omgevingsdiensten het toezicht en de handhaving op de energiebesparings- en
informatieplicht hebben georganiseerd, wat de voortgang is en wat eventuele knelpunten zijn.
Voor gemeenten en provincies extra relevant, omdat goed toezicht en handhaving kunnen
bijdragen aan het behalen van hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen.

Onderzoek Algemene Rekenkamer

De Algemene Rekenkamer voert, grotendeels parallel aan het DoeMee-onderzoek,
onderzoek uit naar:
• hoe de minister voor Klimaat en Energie stuurt op de energiebesparingsplicht;
• wat de resultaten op landelijk niveau tot op heden zijn;
• hoe de minister zicht houdt op de resultaten5.
Dit onderzoek bekijkt dus de organisatie en resultaten van de energiebesparingsplicht op
nationaal niveau, terwijl het DoeMee-onderzoek is gericht op de resultaten van toezicht en
handhaving op decentraal niveau. De belangrijkste uitkomsten uit het onderzoek van de
Algemene Rekenkamer zijn verwerkt in de samenvatting van voorliggend onderzoeksrapport.