Auteur: Rekenkamer Aalten, Oostgelre, Winterswijk (AOGW)

Volgens lokale politici en leidinggevende ambtenaren was er ‘voldoende democratische sturing en controle’ tijdens de lockdown van half maart tot juli 2020.

Maar er klinkt ook kritiek. Zo vindt een meerderheid in Leidschendam-Voorburg en Oegstgeest dat de lockdown-maatregelen de uitkomsten van de besluitvorming hebben beïnvloed.

Vanwege het nieuwe coronavirus werd thuiswerken en digitaal vergaderen ondersteund. Maar raadsleden en burgercommissieleden zijn daar minder tevreden over dan wethouders en leidinggevende ambtenaren. Zo konden vergaderingen in Wassenaar, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg regelmatig geen doorgang vinden, of werden er als rommelig ervaren.

De Rekenkamercommissie:
· adviseert om de mogelijkheden optimaal te benutten voor fysiek vergaderen (binnen de RIVM-richtlijn) en voor thuiswerken;
· vraagt speciale aandacht voor beter direct contact met burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties.

WVOLV: Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest, Leidschendam-Voorburg

De gemeenteraden in Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg zijn in de periode van 2015 tot 2020 gebrekkig geïnformeerd over de stijgende kosten van jeugdzorg.

In alle vier gemeenten werd:
· geen verklaring gegeven voor de stijging in het gebruik van specifieke jeugdzorg-producten;
· geen nadere onderverdeling gemaakt van de kosten van jeugdzorg naar soort verwijzer en nauwelijks naar jeugdzorg-product;
· onvoldoende toelichting gegeven over de relatie tussen doelstellingen, activiteiten, resultaten en beoogde maatschappelijke effecten van jeugdzorg.

De Rekenkamercommissie adviseert de gemeenteraden onder meer om:
· de informatievoorziening over jeugdzorg zodanig te verbeteren, dat deze duiding en inzicht biedt;
· inzicht en grip te krijgen op de stijging in gemeentelijke verwijzing naar jeugdzorg-trajecten;
· inzicht en grip te krijgen op de jeugdzorg-producten met de grootste stijging en omvang van kosten.

In 2015 werden gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van jeugdzorg. Er was toen nog veel onduidelijk voor hen.

De kostenstijging van jeugdzorg is onderzocht met de andere rekenkamer(commissie)s in de jeugdzorgregio H10.

WVOLV: Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest, Leidschendam-Voorburg

De gemeenten Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg hebben hun beleid op orde rondom informatiebeveiliging. Maar de uitvoering ervan kan beter.

De Rekenkamercommissie wilde in kaart brengen wat de gemeenten hebben gedaan na een onderzoek uit 2016. Destijds bleek dat de vier gemeenten wat betreft informatiebeveiliging en privacy nog ‘grote stappen’ moesten zetten.

Vijf jaar later blijkt het beleid en de organisatie rondom informatiebeveiliging op orde te zijn. Dit geldt ook voor organisaties waarin de gemeenten zeggenschap hebben.

Maar de uitvoering van het beleid kan beter. Daarom adviseert de Rekenkamercommissie onder meer om:
· de IT-netwerken te versterken;
· minimaal jaarlijks risicoanalyses uit te voeren;
· sluitende afspraken te maken over informatiebeveiliging met organisaties waarin gemeenten zeggenschap hebben.

De colleges van B&W nemen de adviezen grotendeels over.

WVOLV: Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest, Leidschendam-Voorburg

De Rekenkamercommissie Kerkrade heeft tussen augustus 2019 en december 2019 onderzocht op welke wijze de gemeenteraad in Kerkrade in de positie wordt gebracht om zijn rol te nemen in het kader van de komst van de Omgevingswet. De centrale onderzoeksvraag wordt beantwoord door in kaart te brengen hoe de rol van de raad eruit komt te zien onder de Omgevingswet (Soll-situatie), hoe het traject van invoering van de wet en betrokkenheid van de raad daarin er tot nu toe uitziet in Kerkrade (Ist-situatie) en wat nodig is om van de Ist-situatie naar de Soll-situatie te komen.

Met dit onderzoek wil de rekenkamercommissie helder maken hoe de gemeente Kerkrade haar financiële en bestuurlijke belangen in verbonden partijen in het sociale domein heeft ingericht en hoe de informatievoorziening over verbonden partijen in het sociale domein is georganiseerd. Het gaat daarbij om aspecten, zoals sturen, beheersen, verantwoorden, toezicht houden, risicomanagement en de onderlinge samenhang daarvan. Het onderzoek geeft inzicht in de wijze waarop de gemeenteraad zich verzekert van toegang tot de juiste informatie om periodiek te kunnen bepalen in hoeverre de beoogde resultaten van deelname aan een verbonden partij worden gerealiseerd. Meer specifiek gaat de aandacht uit naar de risico’s die de gemeente loopt in bestuurlijke, juridische, organisatorische en financiële zin.

Doel van het onderzoek is inzicht te bieden in de stand van zaken voor wat betreft het integriteitbeleid, de daartoe ingezette
instrumenten alsmede de uitvoering en beleving ervan. Daartoe is een audit uitgevoerd die bestaat uit een analyse van de beschikbare documenten op het gebied van integriteit, alsmede een aantal interviews met sleutelfiguren uit de organisatie, om inzicht te krijgen op welke wijze
het ‘papieren beleid’ wordt geïmplementeerd. De communicatie rondom het beleid, de rol van de leidinggevenden, het integriteitbewustzijn binnen de organisatie en de handhaving en actualisering van het beleid, komen daarbij onder andere aan de orde.
Er is een toets verricht van de reeds beschikbare regelingen op inhoud en niveau op basis van wettelijke eisen en best practice-eisen.
Op basis van de verstrekte gegevens en de gevoerde gesprekken is een beeld van de organisatie naar voren gekomen dat in hoofdstuk 4, 5 en 6 geschetst wordt. De bevindingen zijn weergegeven in een schriftelijke rapportage, met waar nodig aanbevelingen voor verbetering. Hierbij dient opgemerkt te worden dat slechts verkennend gekeken is naar specifieke beleidsstukken, waardoor de aanbevelingen op deze punten dan ook niet uitputtend zijn.

Onderzocht is hoe toezicht en handhaving in de gemeente worden uitgevoerd. Dat gebeurt professioneel, maar de borging van rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid kan beter. Vastgesteld toezichtsbeleid voor brandveiligheid ontbreekt en Wabohandhavingsbeleid is te laat vastgesteld, waardoor niet geheel aan de wettelijke verplichting wordt voldaan. Het handhavingsbeleid voor bouwen, ruimtelijke ordening en milieu is rechtmatig, maar onvolledig onderbouwd, omdat probleem- en risicoanalyses niet schriftelijk worden vastgelegd. De doeltreffendheid van het beleid is moeilijk vast te stellen door het ontbreken van SMART doelstellingen, bijpassende indicatoren, en jaarlijkse evaluatie van uitvoeringsprogramma’s. Uit casestudies bleek wel dat alle overtredingen, op één geval na, zijn beëindigd nadat de gemeente tot handhaving is overgegaan.
De doelmatigheid hangt af van de mate van doorwerking van probleem- en risicoanalyses, via prioriteiten, naar uitvoeringsprogramma’s en daadwerkelijke uitvoering. Doordat beleidsdoelstellingen onvoldoende zijn doorvertaald in meetbare uitvoeringsprogramma’s en onderbouwing van prioriteiten en doelstellingen d.m.v.. probleem- en risicoanalyses niet geheel inzichtelijk is, kan de doelmatigheid van het beleid niet worden aangetoond. Wel hebben we tijdens het onderzoek vastgesteld dat de uitvoering op hoofdlijnen overeenkomt met de gestelde beleidsprioriteiten. Deze hoofdconclusie is uitgewerkt in een aantal deelconclusies..

Uit deze evaluatie is gebleken dat het college middels een bestuurlijke reactie op alle acht onderzochte
rekenkamerrapporten heeft gereageerd. De mate waarin het college ingaat op de conclusies en
aanbevelingen van de rekenkamercommissie verschilt per onderzoek. De gemeenteraad heeft met
uitzondering van het onderzoek naar verbonden partijen, voor ieder onderzoek een raadsbesluit genomen
waaruit blijkt welke aanbevelingen hij als opdracht aan het college, of aan de raad zelf meegeeft.
Vervolgens blijkt dat het college en de ambtelijke organisatie het merendeel van de aan hen gerichte
aanbevelingen hebben geïmplementeerd. Wanneer aanbevelingen niet tot maatregelen hebben geleid, kan
de organisatie doorgaans onderbouwen waarom dat zo is.
De raad is passief in het formuleren van standpunten en ondernemen van acties op basis van
aanbevelingen in de acht geëvalueerde rekenkameronderzoeken. Hij geeft geen specifieke opdrachten mee
aan het college, stuurt niet op de wijze van implementatie en monitort nauwelijks de doorwerking van de
aanbevelingen.
Hieronder wordt dit antwoord op de centrale vraag verder uitgewerkt in conclusies en aanbevelingen. De
rekenkamercommissie benoemt conclusies en aanbevelingen per deelvraag van het onderzoek..

Het subsidiebeleid is helder opgezet en geeft voldoende handvaten om de doelen te dienen waarvoor subsidies worden opgezet.

Planning en control-cyclus op het gebied van subsidies is echter niet volledig rond. Dat geldt wel voor de subsidieverlening sec., zijnde het traject van aanvraag, voorlopige subsidieverlening, verantwoording en definitieve subsidieverlening, maar niet voor het aspect van de realisatie van beleidsdoelen. De doeltreffendheid van het subsidiebeleid is zowel in de beleidsdocumenten als in de uitvoering onderbelicht.

Voor een doeltreffend subsidiebeleid is het noodzakelijk dat subsidieverlening verbonden wordt aan heldere doelen. Subsidieverlening kan slechts doeltreffend zijn als er sprake is van maatschappelijke relevantie. Derhalve dient het maatschappelijk effect waarvoor subsidieverlening wordt ingezet in het subsidiebeleid en in de subsidiebeschikkingen te worden opgenomen. Daarmee wordt dan de “outcome” van subsidieverstrekking omschreven en kan beoordeeld worden of de juiste activiteiten gesubsidieerd worden. Die heldere maatschappelijke effecten zijn maar marginaal aangetroffen. Ook qua doelmatigheid zijn verbeteringen te realiseren door subsidieverstrekking te verbinden aan heldere doelen. Voor de vraag of de juiste doelen bereikt zijn, moet de output helder zijn. Dat is slechts in beperkte mate het geval. Door of namens het college is niet onderzocht of de subsidieverstrekking wezenlijk bijdraagt aan realisatie van het beleid.