Skip to main content

Auteur: Rekenkamer Utrecht

Onbegonnen werk – Onderzoek naar de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed in Utrecht

Rekenkamer Utrecht doet onderzoek naar de energietransitie. Het derde en laatste deel van dit onderzoek gaat over de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed. Dit onderzoek is nu afgerond. We concluderen dat deze opgave, die is vastgelegd in de Versnellingsopgave Energieneutraal Kernvastgoed, nauwelijks van de grond komt. Met het geld uit de Versnellingsopgave zijn tot nu toe twee gebouwen verduurzaamd, terwijl de doelstelling tot 2023 57 gebouwen omvat. Daarnaast concluderen we dat met deze opgave doelen worden nagestreefd die financieel en inhoudelijk onvoldoende onderbouwd en daarmee niet realistisch zijn. De doelstelling om het gemeentelijk kernvastgoed tot 2040 te verduurzamen is op de huidige manier haalbaar noch betaalbaar. Ook stellen we vast dat de gemeente geen grip heeft op de opgave. Zo kan de voor de uitvoering verantwoordelijke vastgoedorganisatie (VGU) geen inzicht geven in de planning en voortgang, en is de besteding van middelen ondoorzichtig. Dat leidt er ook toe dat de gemeenteraad over deze voortgang niet inzichtelijk wordt geïnformeerd en daardoor haar controlerende taak niet naar behoren kan uitvoeren.

De aanbevelingen kunnen worden samengevat in de volgende drie punten:

  1. Herijk het plan voor de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed;
  2. Bereken hoeveel extra geld nodig is voor de gestelde doelen;
  3. Informeer de raad tijdig en inzichtelijk.

De balans opmaken. Een onderzoek naar de effectiviteit van het economisch beleid van de gemeente Utrecht

De Utrechtse economie presteert goed; de werkloosheid is laag en de stad kende de afgelopen periode een hoge economische groei. Het is alleen niet duidelijk in welke mate de gemeente Utrecht bijdraagt aan de goed presterende economie. Enerzijds komt dit door veranderingen die in de afgelopen raadsperiode hebben plaatsgevonden. De opbouw van het begrotingsprogramma werd anders, de gemeentelijke organisatie is voor de uitvoering van deze opgave opnieuw ingericht en de coronacrisis had grote impact.

We zien anderzijds dat er ook sprake is van structurele oorzaken waardoor de effectiviteit van beleid niet is vast te stellen. Geformuleerde doelen dekken de lading van het programma niet volledig. Maatregelen en instrumenten worden niet structureel geëvalueerd. De besteding van tijd en geld wordt uit de financiële administratie niet duidelijk. Veel ondernemers en samenwerkingspartners zijn niet goed op de hoogte van wat de gemeente doet. En de gemeenteraad ontvangt de informatie versnipperd en kan daarmee niet goed op inhoud en financiën controleren en waar nodig (bij)sturen. Voldoende reden dus om hiermee aan de slag te gaan.

Verantwoording:
Het onderzoek is in de periode mei – november 2021 uitgevoerd. Wij hebben naast de documentstudie veel interviews gedaan binnen de gemeentelijke organisatie en met samenwerkingspartners. I&O Research voerde een data-analyse uit en nam een enquête af onder ruim duizend (1.053) Utrechtse ondernemers.

Grip op energietransitie. Een onderzoek naar de beïnvloedingsmogelijkheden van de gemeente bij concrete projecten

Rekenkamer Utrecht doet onderzoek naar de energietransitie. Het tweede deel van dit onderzoek is afgerond, waarin twee concrete projecten zijn onderzocht. De centrale onderzoeksvraag was: Hoe verliep de uitvoering van de projecten Zon op dak en het Stimuleren van particuliere woningeigenaren uit het programma Energietransitie, en wat zijn de behaalde resultaten?
De energietransitie is een complexe maatschappelijke opgave waarvoor het noodzakelijk is dat de gemeente een visie ontwikkelt, doelen stelt, monitort, evalueert en projecten in het Uitvoeringsprogramma Energietransitie bijstelt. De onderzochte projecten laten zien dat dit nog onvoldoende gebeurt. Hierdoor is de doeltreffendheid en doelmatigheid van de projecten niet vast te stellen. Juist bij een uitvoeringsprogramma in ontwikkeling is het belangrijk om structureel te letten op de doeltreffendheid van de aanpak. De rekenkamer ziet dat dit bij sommige onderzochte projecten al gebeurt en ziet aanwijzingen dat dit de effectiviteit van die projecten vergroot.

Zo sterk als de zwakste schakel

Rekenkamer Utrecht heeft onderzoek gedaan naar informatieveiligheid bij de gemeente Utrecht. De centrale onderzoeksvraag is: “Is de informatieveiligheid bij de gemeente Utrecht voldoende gewaarborgd?”. Wij keken daarbij naar drie aspecten: organisatie/proces, mens en techniek.

Wij constateren dat, ondanks de verschillende maatregelen die de gemeente Utrecht heeft getroffen, de informatieveiligheid nog niet voldoende gewaarborgd is. De governance is versterkt, de middelen en capaciteit zijn uitgebreid en er zijn risico’s in kaart gebracht en geprioriteerd. Toch wijzen testresultaten op het gebied van mens en techniek, en de stand van de uitvoering van het beleid uit dat er verbetering nodig is. Daarom doet de rekenkamer zeven aanbevelingen, waaronder:

  • Neem de benodigde maatregelen tegen technische risico’s die bekend zijn,
  • Investeer structureel in het informatiebewustzijn van medewerkers,
  • Voer alle nodige risicoanalyses uit, en
  • Verbeter het toezicht op informatieveiligheid in de thuiswerksituatie.

Samen sturen: onderzoek naar de bestuurlijke en ambtelijke aansturing van de realisatie van de Uithoflijn

Het project Uithoflijn behelst “de tijdige aanleg van een goed functionerend openbaar vervoersysteem van Utrecht centraal tot de P+R De Uithof, dat goed is ingepast in de omgeving”. In 2012 is de Projectorganisatie Uithoflijn (POUHL) ingesteld in opdracht van het Bestuur Regio Utrecht en de gemeente Utrecht. Sinds 1 januari 2015 is de projectorganisatie een samenwerkingsverband van de provincie Utrecht en de gemeente Utrecht.
Voor de Randstedelijke Rekenkamer en de Rekenkamer Utrecht is dit project bijzonder, omdat vraagstukken rond de uitgestelde planning en meerkosten van het project aanleiding hebben gegeven tot moties van Raad en Staten voor een gezamenlijk rekenkameronderzoek naar de aansturing en informatievoorziening. Het rekenkameronderzoek richt zich in de eerste plaats op het geven inzicht in het feitencomplex omtrent het realiseren van de Uithoflijn en de wijze waarop de bestuurlijke en ambtelijke aansturing en de informatievoorziening zijn verlopen. In de tweede plaats doen de rekenkamers aanbevelingen voor het vervolg van dit grote project en om hieruit lessen te trekken voor toekomstige grote projecten, waarbij ook sprake kan zijn van een gemeenschappelijk opdrachtgeverschap.

Langer zelfstandig thuis wonen met ernstige beperkingen: Rekenkameronderzoek in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015

De afgelopen jaren is er veel veranderd in de zorg voor mensen met een ernstige beperking. De nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) heeft als doel het mogelijk te maken dat mensen langer zelfstandig thuis blijven wonen en dat zij kunnen participeren in de samenleving.
Wat vinden inwoners met ernstige beperkingen van de voorzieningen en ondersteuning die zij krijgen? En wat zijn de ervaringen van mantelzorgers?

Meten is weten: informatievoorziening sociaal domein

De rekenkamer gaat in op de wijze waarop monitoring en verantwoording over drie decentralisaties in het sociaal domein (Meedoen naar Vermogen, Zorg voor Jeugd en Participatiewet) vorm hebben gekregen en welke rapportages aan de raad zijn toegestuurd. De rekenkamer ziet dat samenhang en consistentie nog te wensen overlaten en benoemt een aantal aandachtspunten ter versterking van monitoring en verantwoording.

Hulp bij maatwerk. Een onderzoek naar de hulp bij het huishouden in de gemeente Utrecht.

Rekenkamer Utrecht heeft onderzoek gedaan naar de gevolgen van de bezuinigingen op huishoudelijke hulp in het kader van de Wmo 2015, onderdeel van de decentralisatie in het sociaal domein. Onderdeel van dit onderzoek zijn een enquête onder cliënten en huisbezoeken. Geconcludeerd wordt dat de gemeente Utrecht onvoldoende maatwerk toepast bij de indicaties voor hulp bij het huishouden.

Rekenkamerbrief Klachtbehandeling

De rekenkamer gaat in deze brief in op de uitvoering door het college van de raadsbesluiten over het rapport “Lessen van ongenoegen. Een onderzoek naar klachtbehandeling door de gemeente Utrecht” (juli 2014). Daarnaast benoemen wij aandachtspunten met betrekking tot de jaarlijkse rapportage klachten van de gemeente Utrecht. De rekenkamer ziet dat er flinke stappen voorwaarts zijn gezet, maar ziet ook mogelijkheden voor verdere verbetering.

Een paleis voor de muziek. Een onderzoek naar de bouw en exploitatie van Muziekpaleis TivoliVredenburg.

De rekenkamer deed onderzoek naar het bouwtraject, de organisatieontwikkeling en de exploitatie van het Muziekpaleis en de actuele risico’s voor de gemeente. Met dit rapport wil de rekenkamer de raad ondersteunen bij te nemen besluiten, onder andere over structurele dekking van het exploitatietekort en de bouwkosten. De rekenkamer concludeert dat de exploitatie van TivoliVredenburg forse incidentele en structurele tegenvallers heeft, die deels veroorzaakt zijn door problemen met het gebouw en deels door de hoge (huisvestings)kosten. Bij gelijkblijvende programmering, activiteiten en subsidie is geen sluitende exploitatie mogelijk en zijn er aanzienlijke financiële risico’s.

Jeugdhulp in ontwikkeling. Een onderzoek naar de decentralisatie van de jeugdzorg in Utrecht.

Gemeente houdt rekening met kansen/risico’s en werkt hard aan voorbereidingen. Maar: er moet nog veel gebeuren; de volgende risico’s blijven actueel:
Tijdig de juiste hulp: onzeker of voldoende zorg is ingekocht / afbouw oude vormen jeugdzorg terwijl nieuwe hulpvormen in ontwikkeling zijn / positief effect ‘eigen kracht’ overschat / buurtteams zijn per 1 januari 2015 nog niet overal opgebouwd.
Goedkopere jeugdzorg: in de praktijk moet blijken of het beroep op dure aanvullende zorg afneemt / cliëntvolumes zijn onzeker / boeggolf lichtere hulp. Kostenbeheersing onvoldoende uitgewerkt.
Maatregelen gemeente staan in de kinderschoenen, effecten zijn weinig concreet. Gemeenteraad heeft scherpe voortgangsrapportage nodig.

Lessen van ongenoegen. Een onderzoek naar de klachtbehandeling door de gemeente Utrecht

Het college van B&W stuurt onvoldoende op een adequate klachtbehandeling.

De gemeente stelde een nieuwe werkwijze op om de behandeling van klachten te verbeteren. Die werkwijze bevat waardevolle uitgangspunten. De werkwijze is echter niet gemeentebreed geïmplementeerd, omdat deze nooit is vastgesteld.

Het college en de ambtelijke top hebben geen inzicht in de mate waarin klagers genoegdoening krijgen en of de gemeente leert van klachten. De gemeente heeft geen overkoepelend beeld van de lessen die getrokken kunnen worden uit klachten. Dat geldt ook voor de verzoeken die burgers indienden bij de ombudsman. Ook voor burgers is geen goede verantwoordingsrapportage beschikbaar.