Auteur: Secretariaat

De NVRR zoekt meelezers ter ondersteuning van de Goudvinkjury. In de maanden juli-augustus krijg je 3-4 rekenkamerrapporten ter beoordeling voorgelegd. Elk rapport wordt door 2 beoordelaars gelezen, die tot een gezamenlijke beoordeling komen. Op basis van die beoordelingen wordt de shortlist van genomineerde rapporten samengesteld. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij info@nvrr.nl.

Iedereen kan een rekenkameronderzoek aanmelden voor deze prestigieuze prijs. Aanmelden kan hier.
De jury, onder voorzitterschap van Koos Janssen (burgemeester van Zeist), buigt zich over alle inzendingen en maakt na de zomer de shortlist bekend. De Goudvink wordt in december aan de winnaar uitgereikt.

Het onderwerp van het DoeMee-onderzoek 2022 is in eerdere nieuwsbrieven al bekend gemaakt. Inmiddels heeft het bestuur – op voordracht van de ‘oude’ begeleidingscommissie – het uitvoerende bureau gekozen. Het is PBLQ geworden.

Het onderzoeksplan dat zij hebben opgesteld is hieronder te downloaden.

Maandag 27 juni om 12 uur is de startbijeenkomst. PBLQ zal dan een toelichting geven op het onderzoeksplan en vragen beantwoorden. Ook aan de NVRR kunnen vragen gesteld worden. Aanmelden voor de bijeenkomst kan via info@nvrr.nl.

De inschrijving voor het DoeMee-onderzoek opent deze week. Er is plek voor 60 deelnemers. Mochten zich meer rekenkamer(commissie)s inschrijven dan geldt wie het eerst komt wie het eerst maalt. Inschrijven is mogelijk tot 11 juli.

Meer informatie lees je op de pagina van het DoeMee-onderzoek.

Er zijn inmiddels voldoende aanmeldingen voor het Transitieteam. Het is niet meer mogelijk om u aan te melden!

Wat gaan we doen?

Het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers regelt de rekenkamer of functie van rekenkamer binnen iedere gemeente en regelt dat ook waterschappen vanaf nu verplicht een rekenkamer moeten hebben. Dit betekent voor sommige gemeenten en waterschappen een nieuwe situatie. In deze nieuwe situatie is het belangrijk om te leren van rekenkamers die al langer op de beoogde wijze functioneren. Het is dus belangrijk dat er een goede kennisuitwisseling binnen rekenkamerland plaats vindt. Hierbinnen zal ook bijzondere aandacht moeten zijn voor de positie van de rekenkamer bij waterschappen. Immers anders dan bij een gemeente en provincie zal dit nieuwe orgaan functioneren binnen een monistisch bestuur. Dit vraagt wellicht net een wat andere aanpak.

BZK heeft daarnaast de projectgroep lokale rekenkamers ingesteld. Het is efficiënt wanneer deze projectgroep en de NVRR de krachten bundelen. In de praktijk zal de projectgroep er waarschijnlijk tegenaan lopen dat gemeenten de juiste kennis en expertise missen om verder met de rekenkamer aan de slag te kunnen. Het is dan verstandig om teams vanuit de NVRR achter de hand te hebben met mensen vanuit rekenkamerland met een “hands on” mentaliteit.

Vandaar dat de NVRR een team in het leven wil roepen dat ondersteuning gaat bieden bij deze verschillende ontwikkelingen.

Wie zoeken we?

Mensen met kennis en ervaring binnen de rekenkamerwereld en die deze kennis en ervaring willen inzetten om de transitie binnen het lokaal bestuur en de waterschapswereld goed te laten verlopen. Mensen die weten welke regelingen en verordeningen nodig zijn om een rekenkamer in te richten. We zijn op zoek naar 5 ervaringsdeskundigen die de komende paar maanden hun kennis en expertise willen inzetten ten behoeve van de NVRR.

Wanneer

Het Wetsvoorstel wordt nog behandeld in de Eerste Kamer. Zie de planning van de Eerste Kamer: Wet versterking decentrale rekenkamers (35.298) – Eerste Kamer der Staten-Generaal. Wanneer de Wet in werking treedt is daarom nog niet bekend.
Het is van belang om op tijd voorbereid te zijn, daarom start de planning van het project per september 2022, oplevering van de standaarden geschiedt per 1 november 2022.

Onze directeur is vandaag in Maastricht voorgedragen als kandidaat-wethouder. Als de gemeenteraad van Maastricht instemt met deze voordracht, zal Manon met ingang van 14 juni benoemd worden als wethouder Financiën, bedrijfsvoering, burgerparticipatie & lobby.

Manon Fokke:
“Ik ben ontzettend vereerd met de voordracht, maar ik vind het ook jammer om de NVRR alweer zo snel te verlaten. We zijn de afgelopen tijd hard aan de slag geweest met het verder professionaliseren van de vereniging en dat werk was natuurlijk nog lang niet af. Ook de behandeling van het wetsvoorstel maakt dat er de komende tijd veel werk aan de winkel is in rekenkamerland.
Het decentraal bestuur blijft me aan het hart gaan en ik ben dan ook blij dat ik daar vanuit een andere rol en positie een bijdrage aan mag blijven leveren.”

Ans Hoenderdos (voorzitter NVRR):
“We betreuren het dat Manon vertrekt. Ze heeft in een korte periode veel gerealiseerd en op de rails gezet, dat beloofde veel voor de toekomst. Aan de andere kant begrijpen we als bestuur ook terdege dat je zon kans niet kunt laten lopen. We wensen Manon veel plezier in haar nieuwe baan, waar ze het decentrale bestuur vanuit een andere rol gaat dienen. De NVRR zal zich de komende tijd beraden op de opvolging. We zullen dit bekijken binnen het bredere perspectief van de governance-structuur die toekomstbestendig moet worden gemaakt. Het bestuur zal in de ALV van vrijdag 24 juni met een voorstel hieromtrent komen.”

De competitie voor de Goudvink, de NVRR-prijs voor het beste rekenkamerrapport/product, is weer gestart. De Goudvink is begonnen als een prijs voor het beste rapport, met name in technisch opzicht. De vink staat symbool voor het ‘afvinken’ van criteria waaraan het gevoerde bestuur moest voldoen. Langzamerhand zijn meer criteria mee gaan tellen voor de Goudvink. Zo is onder andere doorwerking een belangrijk item geworden in de jurering. Die ontwikkeling laat ook wel zien welke ontwikkeling rekenkamers sinds het begin van de NVRR, 18 jaar geleden, hebben doorgemaakt.

De beoordelingscriteria zijn het afgelopen jaar aangevuld met criteria over de relevantie van het onderzoek en het aspect ‘moed’ wordt meegewogen. De jury zal elk jaar op één bijzonder aspect inzoomen. De rapporten die daarop scoren krijgen een ‘eervolle vermelding’.
Nieuw in de aanmeldingsprocedure is dat anderen dan de rekenkamer(commissie) zelf mogen signaleren of er een goed rekenkamerrapport is gepubliceerd. Daarbij kan gedacht worden aan griffiers, raadsleden, burgemeesters enz. Het is dan aan de rekenkamer(commissie) zelf om zich aan te melden voor de procedure. Aanmelden kan via: https://www.rekenkamers.nl/actueel/goudvink/goudvink-2021/

Tot en met half juli kunnen rapporten aangemeld worden. Daarna worden in – oktober drie nominaties bekend gemaakt, die aan een jury worden voorgelegd. De jury bestaat uit een aantal stakeholders en experts uit het veld van openbaar bestuur en toezicht. De jury is als volgt samengesteld:

• Koos Janssen, burgemeester van Zeist
• Peter van der Knaap, directeur Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie bij BZ
• Klaartje Peters, bijzonder hoogleraar Lokaal en regionaal bestuur, Universiteit Maastricht
• Joyce Satijn, raadsgriffier bij gemeente Berkelland
• Henk Wokke, voorzitter Rekenkamercommissie Koggenland
• Hans Bekkers, redacteur en coördinator magazine bij Binnenlands Bestuur

Op de ALV van de NVRR in november wordt vervolgens de Goudvink voor het beste rapport uitgereikt.

Woensdag 25 mei was het zover en werd het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers behandeld in de Tweede Kamer. In het debat werd duidelijk dat bijna de gehele kamer van mening is dat de positie van de decentrale rekenkamers versterkt moet worden, en dat, naar de mening van de Tweede Kamer, een onafhankelijke rekenkamer een goede manier is om dat te doen. Veelvuldig kwam daarbij aan de orde dat zeker gelet op de taakverzwaring in het lokaal bestuur deze beweging een goede is. Verreweg de meeste partijen in de kamer voelen voor een rekenkamer zonder raadslieden, omdat het anders teveel lijkt om de “slager die zijn eigen vlees keurt”. Als het aan de Tweede Kamer ligt, zal komende dinsdag worden ingestemd met het wetsvoorstel zoals het er nu ligt. Het wetsvoorstel betekent daarnaast dat ook de Waterschappen een verplichte rekenkamer gaan krijgen. De minister deed daarnaast nog verschillende toezeggingen aan de Tweede Kamer. Een toezegging betrof een onderzoek naar het bedrag dat rekenkamers nodig hebben om hun werk goed te doen. Ook kwam het onderwerp doorwerking aan de orde. Voor sommige leden zal het natuurlijk een omslag zijn, omdat de rekenkamercommissie komt te vervallen. We begrijpen terdege dat er hierdoor ook leden niet tevreden zullen zijn over dat deel van de uitkomst. Maar de rekenkamers staan duidelijk op het netvlies van de Tweede Kamer en na lang wachten kwam er eindelijk duidelijkheid. En het belang van sterke en goed (financieel) toegeruste rekenkamers wordt alom onderkend.

Het is uiteindelijk nog aan de Eerste Kamer om in te stemmen met de wet. De minister gaf in het debat aan te koersen op de inwerkingtreding hiervan op 1 januari 2023.

Vanzelfsprekend houden we jullie op de hoogte. Daarnaast zullen we op korte termijn aan de slag gaan met een team dat de leden gaat ondersteunen bij de transitie van rekenkamercommissie naar rekenkamer. Heb je nu al vragen of wil je meer weten over het nieuw in te stellen team, stuur dan een mail naar info@nvrr.nl.

Wil je meer weten over het debat van woensdag 25 mei:

• Debat in het kort: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/kamer_in_het_kort/wet-versterking-decentrale-rekenkamers
• Debat gemist: Wet versterking decentrale rekenkamers | Debat Gemist (tweedekamer.nl)

In 2022 start de Goudvink weer, de prijs voor het beste rekenkamerproduct.

Criteria voor de Goudvink 2022

1. Basiskwaliteit

1. reden voor de onderwerpkeuze
2. beschrijving onderwerp
3. onderzoeksdoelstelling
4. onderzoeksvragen
5. normenkader
6. onderzoeksaanpak
7. gebruikte bronnen (literatuurlijst, lijst van respondenten)
8. beperkingen van het onderzoek

2. Technische kwaliteit

1. De onderzoeksvragen zijn passend en compleet voor het bereiken van de onderzoeksdoelstelling
2. De normen zijn passend voor de onderzoeksvragen
3. De onderzoeksaanpak sluit aan bij de onderzoeksvragen
4. De bevindingen zijn onderbouwd met valide en betrouwbare data
5. De conclusies sluiten aan op de bevindingen
6. De conclusies zijn gebaseerd op normen
7. De aanbevelingen sluiten aan op de conclusies en gericht op de rol van de geadresseerde (raad/college, PS/GS, AB/DB)

3. Presentatie

1. Het rapport/product is prettig leesbaar
2. Er is een adequate samenvatting opgenomen
3. Er zijn functionele tabellen/illustraties opgenomen in de tekst
4. Er is een infographic/film opgenomen
5. Op andere wijze is getracht met de presentatie de doorwerking te bevorderen, bijv. gebruik social media, persbericht, publieksvriendelijke presentatievormen (digitaal, podcast), tijdens workshop conclusies en aanbevelingen gepresenteerd aan deelnemers/stakeholders

4. Relevantie

1. relevant voor de samenleving/inwoners, sluit aan bij de actualiteit
2. relevant voor (de versterking van) de volksvertegenwoordiging, en/of de rekenkamer(commissie) besteedt in het rapport aandacht aan haar rol als instrument of ondersteuning voor (de versterking van) de volksvertegenwoordiging.
   (Dit kan op diverse manieren, bijvoorbeeld door dit als een criterium te benoemen voor de selectie van het onderzoeksonderwerp of de onderzoeksaanpak, of aandacht hiervoor bij het formuleren van de aanbevelingen, raad/PS/waterschapsbestuur betrokken bij uitvoering of presentatie.)
3. relevant voor het afleggen van publieke verantwoording door het bestuur, en/of de rekenkamer(commissie) besteedt in het rapport aandacht aan haar bijdrage daaraan
4. relevant voor de verbetering van het bestuur (beleid en uitvoering), en/of de rekenkamer(commissie) besteedt in het rapport aandacht aan de bruikbaarheid voor het bestuur

5A. Doorwerking voorronde

1. De rekenkamer(commissie) geeft in tekst aan welke doorwerking is gesorteerd en geeft aan deze aan te kunnen tonen

5B. Doorwerking eindronde (alleen voor de genomineerden op de shortlist)

1. De rekenkamer(commissie) heeft de doorwerking gestimuleerd (bijv. innovatieve methode gebruikt, actief de pers opgezocht)
2. Het onderzoek is relevant, sluit aan op de actualiteit, leeft bij de raad/PS/waterschapsbestuur/bevolking?
3. Raad/PS/waterschapsbestuur/bevolking is betrokken bij formuleren onderzoeksvragen, uitvoering, presentatie?
4. Heeft de rekenkamer(commissie) de doorwerking aangetoond?
5. Hoe is de doorwerking te kwalificeren (rapport/product besproken, er is over de aanbevelingen besloten [besluit/moties], nawijsbaar in beleid opgenomen, nawijsbaar geïmplementeerd, extern invloed gehad [bijv. aandacht in de pers])?

6. Extra punten

1. Compensatie (bijvoorbeeld als er geen normenkader nodig is bij dit onderzoek, innovatieve aanpak enz.)
2. Er valt veel te leren voor rekenkamer(commissie)s van dit rapport/product
3. De jury waardeert het volgende aspect (opvallend aspect)

Aanleiding

Sinds enkele jaren organiseert de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (de NVRR) voor haar leden het DoeMee-onderzoek. Het DoeMee-onderzoek van 2022 heeft als onderwerp de ondersteuning van de volksvertegenwoordiging in het decentraal bestuur. Voor de uitvoering van het onderzoek, waaraan alle leden van de NVRR kunnen deelnemen, is de NVRR op zoek naar passend onderzoeksbureau. Van belang daarbij is ook dat de NVRR op zoek is naar een onderzoeksbureau dat vanuit het verleden kan laten zien dat zij met grote groepen (minimaal 30) overheden heeft gewerkt. In deze notitie worden de inhoudelijke focus van het onderzoek, de uitgangspunten rondom de gehanteerde werkwijze en de gewenste eindproducten van het onderzoek en de aandachtspunten voor de offerte nader toegelicht. Graag ontvangen we op basis van deze notitie een onderzoeksofferte.

Aanleiding en achtergrond

Vertegenwoordigende organen als de gemeenteraad, Provinciale Staten en het Algemeen Bestuur van het Waterschap spelen een belangrijke rol in de het functioneren van de lokale democratie. De vraag is echter of volksvertegenwoordigingen sinds de dualisering (met uitzondering van het Algemeen Bestuur van het Waterschap dat immers nog steeds een monistische structuur kent) aan het begin van deze eeuw voldoende zijn geëquipeerd om hun rol in de decentrale democratie goed te kunnen vervullen oftewel hoeveel is het decentraal bestuur bereid voor zichzelf uit te geven?

Het DoeMee-onderzoek van dit jaar heeft als doel om vast te stellen op welke wijze de volksvertegenwoordigingen van decentrale overheden momenteel worden ondersteund. Onder ondersteuning verstaan we in ieder geval de inrichting van de griffie, de mogelijkheid tot fractieondersteuning, de inrichting van de rekenkamerfunctie en de mogelijkheid tot ambtelijke bijstand en het volgen van opleidingsprogramma’s. De centrale vraag is: hoeveel is de raad bereid voor haar eigen ondersteuning uit te geven? Het gaat hierbij om vragen als: wat is het budget waarover de decentrale volksvertegenwoordiging beschikt? Wat wordt daaruit gefinancierd? Worden alle middelen besteed of blijft er geld liggen? Is dit de afgelopen jaren veranderd en wat zijn de redenen daarvan? Op basis van dit gezamenlijke onderzoek worden individuele rekenkamers in staat gesteld om uitspraken te doen over de ondersteuning van volksvertegenwoordiging.

Het onderwerp sluit aan bij een adviesrapport van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) over de positie van decentrale volksvertegenwoordigingen dat vorig jaar werd gepubliceerd. Hierin adviseert de ROB de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onder andere om normen te stellen voor de ondersteuning van gemeenteraden en Provinciale staten. Inmiddels zijn de nieuwe raadsleden gestart en volgen er in 2023 nieuwe leden bij de provincie en waterschappen. Daarmee is het een geschikt onderwerp om nu te onderzoeken omdat het de mogelijkheid biedt om te reflecteren op hun positie. Indien gewenst kan het de basis vormen voor nieuwe afspraken over de eigen ondersteuning.

Binnen de onderzoeksaanpak van DoeMee 2022 zou gedacht kunnen worden aan het opstellen van een benchmark voor de verschillende onderdelen van ondersteuning. Hierbij kan zowel gedacht worden aan kwantitatieve gegevens over budgettaire omvang en aantallen (bijvoorbeeld beschikbare budgetten voor fractieondersteuning of opleidingen en fte’s voor verschillende functies) Deze benchmark geeft een duidelijk beeld van de positie van de deelnemende decentrale overheid in vergelijking met andere (vergelijkbare) overheden. Deze benchmark moet dan ook gegevens opleveren waardoor een vergelijking tussen de verschillende overheden overzichtelijk is weergegeven.

Een dergelijke benchmark vormt een geschikte basis voor rekenkamers om uitspraken te doen over de hoe binnen de overheid ondersteuning van de volksvertegenwoordiging is vormgegeven in vergelijking met andere overheden. Daarnaast stelt het rekenkamers in staat om, mogelijk op basis van gepaste vervolgonderzoek, uitspraken te doen over de ondersteuning van de raad. Bij aanvullend onderzoek door de individuele rekenkamers valt te denken aan het bevragen van leden van de volksvertegenwoordiging, leden van de griffie en collegeleden over hoe zij de positie van de volksvertegenwoordiging bij het vervullen van hun kaderstellende en controlerende rol ervaren. Ook zonder vervolgonderzoek door de rekenkamer moet het geleverde product voldoende basis bieden om de raad van interessante bevindingen te voorzien.

Doel en centrale vraagstelling

De centrale vraagstelling luidt als volgt:
Wat is de staat van de financiële ondersteuning van het volksvertegenwoordigende orgaan

Deelvragen:

1. Wat is het budget waarover de decentrale volksvertegenwoordiging voor de ondersteuning beschikt?
2. Wat wordt daaruit gefinancierd?
3. Worden alle middelen besteed of blijft er geld liggen?
4. Is dit de afgelopen jaren (periode 2018-2022) veranderd en wat zijn de redenen daarvan?

Op basis van dit gezamenlijke onderzoek worden individuele rekenkamers in staat gesteld om uitspraken te doen over de ondersteuning van volksvertegenwoordiging.

Het onderzoeksbureau wordt gevraagd om suggesties te doen over de wijze waarop vergelijkingen tussen verschillende overheden kunnen plaatsvinden, waardoor duidelijke conclusies kunnen worden getrokken en vergelijkingen kunnen worden gemaakt.

Gewenste werkwijze en producten

Graag willen we het onderzoek aftrappen met een (digitale) NVRR bijeenkomst waarin het onderzoeksbureau zijn aanpak aan de (potentieel) deelnemende rekenkamer(commissie)s presenteert en eventuele vragen van de potentiële deelnemers beantwoordt. Via de deelnemende rekenkamer(commissie)s wordt vervolgens door het onderzoeksbureau documentatie opgevraagd. Er dient een soort verificatie van de door het onderzoeksbureau gegenereerde onderzoeksresultaten bij de betreffende overheid plaats te vinden. Dit laatste in overleg met de betreffende rekenkamer(commissie) (voor meer informatie, zie onderzoeksprotocol).

Het onderzoek dient in ieder geval te leiden tot de volgende twee producten:

1. een algemene beleidsscan waarin het beleid en resultaten van overheden worden vergeleken en onderzoeksresultaten in algemene zin worden toegelicht;
2. Overheid specifieke rapportages (die aansluit bij de algemene beleidscan) waarin de specifieke resultaten van de betreffende overheden worden vergeleken met alle deelnemers (benchmark).

Het onderzoek wordt in opdracht van de NVRR uitgevoerd, hetgeen betekent dat het bureau dat de opdracht krijgt niet zonder schriftelijke toestemming van de NVRR zelfstandig over het onderzoek mag publiceren.

Offertevraag

Graag ontvangen we een onderzoeksofferte waarin bovenstaande punten nader zijn uitgewerkt. Hierin staat in ieder geval hoe u het onderzoek gaat aanpakken en op welke wijze de informatieverzameling (voorkeur voor openbare informatie) plaatsvindt. We vernemen graag welk beeld u heeft van de boodschap die rekenkamers op basis van het onderzoek af kunnen geven aan hun volksvertegenwoordigers.

Uiteraard staan we daarbij ook open voor suggesties die uitvoering en resultaat van het onderzoek zouden kunnen verbeteren.

Budget

Voor dit onderzoek is in totaal een budget van € 48.000 beschikbaar. Dit is gebaseerd op de deelname van circa 60 rekenkamers(commissie)s. Het kan zijn dat zich nog meer rekenkamers aanmelden. We horen graag welk bedrag er gerekend wordt voor extra deelnemers.

Tijdslimiet

De definitieve producten dienen uiterlijk 15 december 2022 te worden opgeleverd.

Planning

De deadline voor het indienen van de offerte is maandag 6 juni 2022. Offertes die hierna binnenkomen, worden niet meer in de beoordeling betrokken. Op maandag 13 juni 2022 besluiten wij aan welk bureau de opdracht wordt gegund – mogelijk dat in de tussentijd aanvullende vragen worden gesteld; we verzoeken u dan ook de naam en contactgegevens van de contactpersoon aan uw kant in de offerte te vermelden. U kunt uw offerte sturen naar info@nvrr.nl.

Nadere informatie

Voor nadere informatie over dit offerteverzoek kunt u contact opnemen met Suzan Matthijssen, bestuurslid NVRR op tel 06 – 51 86 57 95.

Recent is er via de VNG en via brieven die door colleges in de verschillende provincies aan gemeenteraden zijn gestuurd aandacht gevraagd voor de capaciteit van de gemeentelijke organisatie. Via een enquête wil de NVRR graag weten of deze capaciteitsproblemen ook tot problemen bij rekenkamers leiden, vandaar dat hier een korte enquête kan worden ingevuld.

Na een grondige evaluatie van het DoeMee-onderzoek van 2021 over de Wob start de NVRR binnenkort met de aanbesteding voor het DoeMee-onderzoek 2022. Als onderwerp is gekozen voor: de ondersteuning van de volksvertegenwoordiging in het decentraal bestuur. Het DoeMee-onderzoek van dit jaar heeft als doel om vast te stellen op welke wijze de volksvertegenwoordigingen van decentrale overheden momenteel worden ondersteund. Onder ondersteuning verstaan we in ieder geval de inrichting van de griffie, de mogelijkheid tot fractieondersteuning, de inrichting van de rekenkamerfunctie en de mogelijkheid tot ambtelijke bijstand en het volgen van opleidingsprogramma’s. De centrale vraag is: hoeveel is de raad bereid voor haar eigen ondersteuning uit te geven? Het gaat hierbij om vragen als: wat is het budget waarover de decentrale volksvertegenwoordiging beschikt? Wat wordt daaruit gefinancierd? Worden alle middelen besteed of blijft er geld liggen? Is dit de afgelopen jaren veranderd en wat zijn de redenen daarvan? Op basis van dit gezamenlijke onderzoek worden individuele rekenkamers in staat gesteld om uitspraken te doen over de ondersteuning van volksvertegenwoordiging.

Binnenkort ontvangen de leden meer informatie over de procedure en het tijdpad. Ook zal opnieuw vanuit de deelnemers een begeleidingscommissie worden ingesteld. Hou de website en de Nieuwsbrief dus de komende tijd in de gaten.

Wil je op de hoogte blijven van de rekenkamerrapporten die recent zijn verschenen of wil je zelf een rapport met ons delen? Bezoek dan de pagina https://www.rekenkamers.nl/bibliotheek/rekenkamerrapporten/. Een rekenkamerrapport insturen kan hier: https://www.rekenkamers.nl/bibliotheek/rekenkamerrapporten/insturen/.

De NVRR wil de huidige vernieuwde website steeds verder gaan ontwikkelen als kennisplatform voor de leden, vandaar deze oproep. In het najaar zullen we jullie verder op de hoogte houden op welke manieren we onze website verder willen uitbouwen als kennisplatform.

In de verdiepende module P&C-cyclus maak je kennis met alle onderdelen van de P&C-cyclus van een gemeente en krijg je inzicht hoe je deze als gemeentelijke rekenkamer(commissie) kunt benutten. Dit is geen verdiepende module gemeentefinanciën of BBV.
In deze module staat de P&C-cyclus centraal en krijg je op hoofdlijnen inzicht in hoe je de bijbehorende documenten van de P&C cyclus als rekenkamer(commissie) kunt lezen en benutten.
Je krijgt inzicht in de functie van de P&C cyclus en aan de hand van de P&C-cyclus voor begroten en verantwoorden leert hoe de financiën van de gemeente op hoofdlijnen zijn opgebouwd.
Verder krijg je bij elke fase van de P&C-cyclus aan de hand van een actieve oefening inzicht hoe je als rekenkamer(commissie) deze fase kunt benutten.
Na afloop van de cursus kun je de stukken van de P&C-cyclus begrijpen en beredeneren welke instrumenten je hebt om raadsleden te ondersteunen in hun kaderstellende en controlerende rol.
De verdiepende module P&C-cyclus is gericht op de leden en ondersteunende staf van gemeentelijke rekenkamer(commissies).
De module zal worden verzorgd door dr. Sjoerd Keulen. Sjoerd is expert onderzoeker bij de Algemene Rekenkamer en bestuurslid van de rekenkamer Utrecht.

De verdiepende module wordt op vrijdag 20 mei in 2 interactieve sessies van elk 2 uur op Zoom verzorgd (van 11.00 – 13.00 en van 14.00 – 16.00 uur). De kosten zijn €100 voor leden en €150 voor niet-leden.

Aanmelden kan hier.

Op 10 juni van 10 tot 12:30 uur vindt er een fysieke bijeenkomst van de landelijke kenniskring plaats. Het is goed om elkaar na lange tijd weer fysiek te spreken en ook is het een mooi moment om kennis te maken met de nieuwe voorzitter van de kenniskring Birgitta Dolfing. Het onderwerp van de bijeenkomst zal informatiebeveiliging zijn. Etienne Lemmens van Prae Advies neemt ons mee in onder meer: het opzetten van een onderzoek naar informatiebeveiliging, waar je als onderzoeker tegen aan loopt, hoe ga je om met openbaarmaking van bevindingen en wat is de rol van de raad bij informatiebeveiliging. Na de presentatie is er ruim gelegenheid voor vragen en discussie.

De bijeenkomst zal plaatsvinden bij Seven in Utrecht. Aanmelden kan hier.

Vanuit de NVRR is het idee te staan om meer onderling met elkaar over inhoudelijke zaken te spreken, vandaar dat we vanaf 2022 webinars organiseren. Het eerste webinar ging over kennis maken met de raad. Dit tweede webinar zal over “van Wob naar Woo” gaan. Per 1 mei treed de Woo in werking, een mooie gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen over wat er in het kader van de Woo allemaal gaat veranderen. Juliette van der Jagt-Jobsen werkzaam als senior juridisch adviseur bij VNG neemt ons mee in de juridische aspecten van de nieuwe wet. Zij werkte ook mee aan de handreiking “Van Wob naar Woo” die vanuit de VNG is verschenen.

Het webinar is op 12 mei van 12:15 tot 13 uur. Aanmelden kan hier.

Specifieke vragen die je over dit onderwerp graag besproken wil zien, kunnen vooraf gesteld worden via manon.fokke@nvrr.nl.

Jamilja van der Meulen zal na de ALV in juni stoppen met haar bestuurswerk voor de NVRR. Ze heeft de afgelopen vier jaar veel werk verzet, maar vindt het nu een goed moment om afscheid te nemen. Jamilja vond het meer dan de moeite waard om bestuurslid van de NVRR te zijn.
Naar aanleiding van de ontstane vacature is een profielschets opgesteld, die op de website van de NVRR staat. Geïnteresseerden worden in de gelegenheid gesteld om uiterlijk 25 april a.s. hun interesse kenbaar te maken via info@nvrr.nl. Meer informatie is hier te vinden.

Het thema was, voor een tweede keer: “Kennismaken met de nieuwe raad”. We gingen in gesprek over hoe je dat kennismakingsmoment beter benut om elkaar te leren kennen, verwachtingen over en weer scherper te krijgen en, wie weet, een goede aanbeveling uit een rapport dat je onlangs opleverde nog maar weer eens onder de aandacht te brengen. Inhoud stuurt de beweging, immers!

Hierbij stellen we jullie de sheets en de opname van het webinar beschikbaar, voor eigen gebruik.

Van het webinar is een opname gemaakt. Die kun je hier terugkijken.

En in de chat is natuurlijk ook veel onderling uitgewisseld. Daar hebben we een ‘chatverslag’ van gemaakt.

Aan de orde kwamen de 6 bouwstenen voor de kennismaking, die een nieuw hoofdstuk in het Rekenkamerkompas zijn.

Doe er je voordeel mee.

Er was duidelijk behoefte aan houvast voor zinvolle kennismaking.

Net als in december bleek onder de deelnemers deze keer ook animo om in het najaar weer een sessie te houden om te spreken over hoe de kennismaking is verlopen en wat men nu aan (nieuwe) manieren heeft bedacht en afgesproken voor contact met de raad.

Daarvoor hebben we donderdag 22 september geprikt, als ‘opvolgwebinar’. Weer van 12:15 tot 13:00. Dit is de link naar de zoom. Het wachtwoord is NVRR.

Je krijgt daar vanzelf weer een uitnodiging als dit voor, maar je kunt hem ook nu al in je agenda zetten! En wellicht spreken we elkaar eerder, in een bijeenkomst als dit, of weer eens ‘live’.

Bijvoorbeeld bij het minisympsium ‘Zijn de rekenkamers volwassen’ van de kring Holland Rijnland in Alphen aan den Rijn op vrijdag 8 april. Daarover lees je hier meer (aanmelden kan ook daar.) Douwe Elzinga spreekt, er is een panel met collega’s en natuurlijk: een borrel.

Tot ziens ergens in ‘rekenkamerland’!

Vincent van Stipdonk
Marije van den Berg

Ps denk je dat het webinar voor iemand anders interessant is en dat diegene er in het najaar ook bij wil zijn? Laat diegene zich dan even aanmelden voor deze lijst.

(Let op, dit is informatie over de webinars van Vincent en Marije. Meer informatie over de NVRR krijg je als je je aanmeldt voor hun nieuwsbrief op hun website.)

In 2021 is er vanuit de NVRR een DoeMee-onderzoek verricht naar de praktijk van de Wob bij provincies, waterschappen en gemeenten. Eind februari werden de eindconclusies van het rapport gepresenteerd.
Het eerste opvallende punt is, dat in tegenstelling tot wat we vaak denken, meer dan de helft van de Wob verzoeken bij gemeenten afkomstig zijn van burgers. Zij dienen veelal een Wob-verzoek in over ontwikkelingen in hun directe leefomgeving. Uit het onderzoek blijkt verder dat niet elke gemeente het haar burgers even makkelijk maakt om een Wob-verzoek in te dienen en termijnen worden regelmatig niet gehaald of standaard verlengd.
In aanloop naar Wet Open Overheid die per 1 mei 2022 in werking treedt, is er dus nog het nodige werk te verzetten.

De belangrijkste conclusies uit het NVRR DoeMee-onderzoek op een rij:

Actieve openbaarmaking slecht geregeld

Slechts vier van de 93 overheden (4%) hebben beleid over actieve openbaarheid, zo blijkt uit de documentstudie. Zeven van de 93 overheden (8%) beschikken wel over interne werkinstructies of procesbeschrijvingen. Dat strookt met de vaststelling dat aan de actieve openbaarheid slechts beperkt invulling wordt gegeven. De verantwoordelijkheid voor actieve openbaarheid is bij 47% van de overheden niet belegd.
Duidelijk is geworden dat op de actieve openbaarmaking niet de nadruk ligt bij de overheden. Tegelijkertijd blijkt uit het onderzoek dat veel overheden inmiddels wel bezig zijn met het treffen van voorbereidingen op de komst van de Wet open overheid per 1 mei 2022. Omdat bij een aantal overheden de informatiehuishouding op dit moment waarschijnlijk nog niet op orde is, is het nodig dat daar aandacht naar uitgaat.

Niet tijdig beslissen op WOB-verzoek

In een kwart tot een derde van de gevallen wordt niet op tijd op een Wob-verzoek beslist. De gemiddelde doorlooptijd ‘van verzoek tot besluit’ is bijna zes weken volgens het vragenlijstonderzoek en zeven weken volgens de dossierstudie. In hun reactie op de vragenlijst cijfers geven overheden aan dat zij op slechts 45% van de Wob-verzoeken binnen vier weken een beslissing hebben genomen. De termijn van vier weken uit de Wob wordt dus vaak niet gehaald; sterker nog, vaak verdaagt het bestuursorgaan de beslissing meteen na ontvangst van het Wob-verzoek met een standaardtoelichting.

Indiening van WOB-verzoek in strijd met de wet

De post is veruit het populairst bij overheden en bij bijna de helft ook verplicht; daarna volgen mondelinge indiening, de mail, een online formulier en het algemene contactformulier. 49% van de overheden geeft aan dat Wob-verzoeken mondeling kunnen worden ingediend. Bij 60% van de overheden is volgens de vragenlijst een Wob-verzoek per mail niet mogelijk. Ook uit de dossier- en documentenstudie blijkt dat veel overheden liever geen Wob-verzoeken per mail ontvangen of deze weg helemaal hebben afgesloten. Het is in strijd met de Wob om alleen per post ingediende Wob-verzoeken in behandeling te nemen; in ieder geval mondelinge verzoeken moeten ook mogelijk zijn.
Met het oog op de digitalisering van de samenleving verbaast het ook dat het indienen van Wob-verzoeken per mail bij maar weinig overheden een optie is; een mail sturen is voor (mogelijke) verzoekers toch een van de simpelste manieren.
Een ander aandachtspunt is het feitelijk weglakken van informatie; regelmatig is deze informatie toch nog te lezen of te achterhalen waardoor onbedoeld niet-openbare informatie voor anderen toegankelijk wordt.

Uitvoering wordt als lastig ervaren

Uit het onderzoek is gebleken dat de uitvoering als lastig wordt ervaren. Naast verklaringen als te weinig capaciteit, complexiteit en de afhandeling ‘naast het eigen werk te moeten doen’ heeft de Wob aan de tussen 2009 en 2016 geldende Wet dwangsom en beroep niet tijdig beslissen een negatieve connotatie overgehouden. De Wob is destijds veelvuldig ingezet als middel overheden te dwingen hoge dwangsommen uit te keren omdat omvangrijke en complexe verzoeken werden ingediend die veelal onmogelijk tijdig afgehandeld konden worden. Mogelijk zijn de sporen van deze dwangsomwetgeving nog te zien in de constatering dat overheden nog altijd een sterke voorkeur hebben voor het per post indienen van Wob-verzoeken en het soms zelf formeel afsluiten van laagdrempelige (en dus destijds zeer ongewenste) mogelijkheid om per e-mail een verzoek in te dienen. De vraag rijst of de gemaakte keuzes hieromtrent na 2016 wel geëvalueerd en aangepast zijn.

Veel gaat ook goed

De informatie op de websites is over het algemeen toegankelijk en leesbaar en dat geldt ook voor de beslissingen op verzoeken, zij het dat die informatie vaak redelijk summier is. De uitzonderingsgronden van de Wob worden veelal goed toegepast, ook al is de motivering van de besluiten veelal wel wat algemeen.

De rol van de volksvertegenwoordigers

Het zou goed zijn dat staten, raden en algemene besturen meer aandacht geven aan de uitvoeringspraktijk van de openbaarheid van overheidsinformatie. Openbaarheid is immers een belangrijk uitgangspunt van onze democratie; het is een belangrijke taak van de volksvertegenwoordiging om te controleren of daarvan voldoende sprake is en daarvoor de nodige kaders te stellen.

De NVRR krijgt op dit moment veel vragen of de werkzaamheden van rekenkamerleden bij decentrale overheden BTW-plichtig zijn. De NVRR heeft hierover contact met de Belastingdienst. De Belastingdienst zal aan de hand van een aantal voorbeelden een uitspraak doen over de belastingplicht. Zodra wij een antwoord hebben van de Belastingdienst, zullen we dat laten weten.

Recent heeft Tineke van dan Biggelaar aangegeven te stoppen als voorzitter van de landelijke kenniskring. We hebben Tineke namens de NVRR hartelijk bedankt voor haar jarenlange inzet. We hebben inmiddels ook een opvolger voor Tineke gevonden: Birgitta Dolfing.

Vijf vragen aan Birgitta Dolfing:

Wie is Birgitta Dolfing?

Een geboren en getogen Zutphense. Nadat ik Zutphen verliet voor een studie geschiedenis in Groningen, gevolgd door een kwart eeuw wonen en werken in Leiden ben ik terug gekeerd naar een woon- en werkomgeving in de bossen van de Veluwe. Ik woon nog steeds op de Veluwe, maar werk sinds vorig voorjaar bij de gemeente Zutphen. Eerst alleen parttime als onderzoeker en griffier van de rekenkamercommissie. Per 1 april dit jaar ook als raadsadviseur. Dus de cirkel is rond.
Wie ben ik als persoon? Een historicus: altijd nieuwsgierig hoe dingen tot stand gekomen zijn, waarom gaat het zoals het gaat? Ook om nadrukkelijk een relatie met het heden te leggen, niet alleen op het verleden gericht. Ik houd van de combinatie van het meer solistische werk als onderzoeker en werk waarin ik onderdeel ben van een team en een netwerk. En dat alles graag met ruimte voor humor.

Hoe ben je in de wereld van de rekenkamers terecht gekomen?

Oude liefde roest niet.
Ik ben afgestudeerd in Nieuwste Geschiedenis op de rekenkamer tijdens Willem I. ik wilde aanvankelijk archivaris worden en richtte mij daarom voornamelijk op de institutionele geschiedenis van Nederland. Na een promotieonderzoek naar de waterschappen (wat is hun geheim dat ze zijn blijven voortbestaan?) een kleine 20 jaar werkzaam ben geweest op het terrein van openbare orde, veiligheid en crisisbeheersing. En door de jaren heen heb ik altijd interesse gehouden in het werk van de rekenkamer. Om op een onafhankelijke manier het openbaar bestuur kritisch te volgen en te ondersteunen. Ik vind het nog altijd jammer dat Prinsjesdag veel aandacht krijgt, maar de derde dinsdag in mei niet. Een paar jaar geleden ben ik bij mezelf nagegaan of ik nog energie kreeg van mijn werk en of ik mij dit zag toen tot mijn pensioen. Het antwoord was ontkennend. Het antwoord op de vraag wat dan te willen doen, was opnieuw de focus op analyseren, onderzoeken en de resultaten delen. En toen kwam het rekenkamerwerk weer naar de voorgrond.

Wat zijn je speerpunten als nieuwe voorzitter van de landelijke kenniskring?

Netwerk opbouwen en onderhouden. Ik houd ervan om mensen bij elkaar te brengen.
Ik heb zelf in eerdere werkkringen van waterstaat en openbare orde en veiligheid altijd graag deelgenomen aan workshops en bijeenkomsten en deze ook mede georganiseerd. Het biedt de gelegenheid om even uit de routine van alle dag te stappen, afstand te nemen en inspiratie op te doen om je werk goed, beter, anders te kunnen doen. Via sprekers en contact leggen met collega’s.
Ik hoop ook dat het netwerk uitgebreid kan worden om dit aan meer collega’s te bieden.

Hoe kan de positie van de kenniskring binnen de NVRR nog meer versterkt worden?

Dat is een lastige vraag, ook omdat ik nog relatief nieuw in dit veld ben. Ik vind het in het algemeen belangrijk dat er verbinding is tussen het de mensen in het veld en degenen die er verder vanaf staan. Als daartussen communicatie is dan zijn beide partijen daarbij gebaat.
En verder zijn er vast genoeg collega’s die mij hier ideeën over hebben. Ik nodig iedereen bij deze alvast uit om ze met mij te delen.

Welke vraag die we niet hebben gesteld zou je graag willen beantwoorden? En wat zou je antwoord zijn?

Wat trekt je aan in het werk bij een rekenkamer(commissie)?
Het betrokken zijn bij openbaar bestuur en tegelijk niet in de spotlights staan. Het afstand nemen, analyseren en bekijken hoe bestuurders hun werk doen. Zoals ik eerder de waterschappen bekeek en ook nog wel op afstand volg. Maar toch met minder intrinsieke belangstelling dan rekenkamers.