Workshops
Verdeeld over de ochtend- en middagsessie waren er in totaal acht verschillende workshops, bijna allemaal rond het thema samenwerken.
Samen werken met raad, AB of PS door Vincent van Stipdonk
In deze workshop nam Vincent van Stipdonk ons mee in ervaringen met contact met de volksvertegenwoordiging. Veel contact heeft voor- en nadelen. En het ene moment is beter voor contact dan het andere. Er zijn zeker momenten te vinden voor goede gesprekken met de raad(sfracties), zoals bij het aanbieden van onderzoek.
Het spel, de knikkers en het onderzoek. Financiële verhoudingen tussen Rijk & gemeenten door Bart Leurs en Nils Nijdam
In deze workshop gingen Nils Nijdam (AR) en Bart Leurs (VNG) in op de wijze waarop de gemeenten aan hun geld komen. Gemeenten zijn voor 70% afhankelijk van de bijlagen van het Rijk. De praktijk daarvan is een aangrijpingspunt voor onderzoek. Het gemeentefonds is vrij besteedbaar, de Specifieke Uitkeringen (SPUKS) zijn geoormerkt. In de huidige situatie ligt de controlerende taak gedeeltelijk bij de gemeenteraad, gedeeltelijk bij de Tweede Kamer. Deze complexiteit van verantwoording levert veel vragen en discussie op. Het is erg lastig om zicht te krijgen op wat werkt en wat niet, bv in het sociaal domein. Bij gemeenschappelijke regelingen en regionale samenwerking vragen om harmonisering en verantwoording. Tegelijkertijd is er per beleidsterrein behoefte aan eigen kaders.
Impactgericht evalueren: van controle naar inzicht door Pauline Owelle en Karen Maas
Pauline en Karen gingen in hun workshop in op de manier waarop je als rekenkamer je onderzoek zo kunt inrichten dat impact het vertrekpunt vormt. Rekenkamers neigen ernaar om beleid te evalueren vanuit de realisatie van beleidsdoelen. Het Impact Centre Erasmus maakte inzichtelijk dat vertrekken vanuit de impact van beleid zorgt voor een verschuiving van controle naar inzicht en leren. De deelnemers voerden interessante discussies en mochten samen aan de slag met een impactgerichte onderzoeksopzet.
Workshop begrijpelijke taal door BureauTaal
In de workshop begrijpelijke taal gaf Mariëlle Moret een inzichtje in de manier waarop taal voor de ene lezer duidelijk kan zijn, maar de andere lezer compleet kan voorbijgaan. Met enkele prikkelende voorbeelden en korte oefeningen gaf Mariëlle ons mee dat het gemiddelde taalniveau in Nederland lager is dan het gemiddelde taalniveau van zakelijke teksten. Voor rekenkamers ligt er een uitdaging om rapporten ook voor een breder publiek leesbaar te maken. De volledige training Begrijpelijk leren schrijven start binnenkort en inschrijven kan via de website!
Rondetafelgesprek: rekenkameronderzoek naar gemeentelijk beleid rond arbeidsmigranten door Klaartje Peters en Margriet van Tulder
De rekenkamer Venlo is gestart met een onderzoek naar gemeentelijk beleid voor de opvang van arbeidsmigranten. het is een thema wat bij meer gemeenten speelt en waar nog weinig onderzoek naar is gedaan. Meestal gaat het alleen om huisvesting. Het rondetafelgesprek gaat over de mogelijkheden om dit te onderzoeken met meerdere rekenkamers en de vragen die je erbij kunt stellen. Het blijkt een complex thema te zijn met een veelheid van invalshoeken. Een achttal rekenkamers gaan in het voorjaar verder praten over de mogelijkheden van een vorm van gezamenlijk onderzoek.
Onderbesteding bij decentrale overheden, VvR Doe mee onderzoek 2025 door Johan de Kruijf en Nils Nijdam
Het jaarlijkse DoeMee-onderzoek van de Vereniging van Rekenkamers gaat dit jaar over onderbesteding. Het onderzoek is agenderend: het belangrijkste doel is onderbesteding als bespreekthema op de kaart zetten.
Onderbesteding in welke vorm dan ook is van veel factoren afhankelijk. Door naar gemiddelde afwijkingen te kijken, hoeven we minder aandacht te besteden aan de onvoorspelbare factoren die nu eenmaal ook een rol spelen. Uiteindelijk is het straks aan de volksvertegenwoordigers om kritisch te zijn op de grotere gemiddelde afwijkingen bij een nieuw voor te leggen begroting.
Als opvallendste eerste bevinding is het interessante algemene beeld dat extra baten een belangrijker bijdrage blijken te leveren aan onderbesteding dan lager dan verwachte lasten. Dat geldt voor alle drie groepen decentrale overheden.
Door de vele vragen uit de zaal, is Johan niet aan zijn volledige verhaal toegekomen, maar de hele presentatie is te raadplegen via de negende editie van de DoeMee nieuwsbrief.
Regionale samenwerking als onderzoeksobject – business as usual? door Tim Knaapen
In deze interactieve workshop presenteerde Tim Knaapen de resultaten van zijn masterthesis ‘de rekenkamer en de regio’: een verkennend onderzoek naar de praktische betekenis van meervoudig bestuur voor de decentrale rekenkamer.
Regionale samenwerking is als arrangement gemeengoed geworden in de bestuurlijke praktijk van Nederland. Soms verplicht, vaak vrijwillig, en veelal vanuit de gedachte van een effectieve(re)/efficiënte(re) beleidsvoering op de bovenlokale schaal. Zo is er een netwerk ontstaan van constant wisselende samenwerkingsverbanden die er in elke regio weer net iets anders uitziet. Heeft de veelkleurigheid van de regio consequenties (of zou dat moeten hebben) voor het onderzoek van de decentrale rekenkamer?
Slim samenwerken in de regio door Frank van der Knaap en Etienne Lemmens
Over steeds meer beleid en middelen wordt op regionaal niveau besloten. Toch doen rekenkamers daar weinig onderzoek naar. Samenwerken tussen rekenkamers is daarom zinvol, aldus Etienne Lemmens en Frank van der Knaap. Er zijn vele vormen van samenwerking denkbaar, elk met hun eigen voor- en nadelen.
Uitreiking Goudvink
En dan het programmaonderdeel waar een deel van de aanwezigen met spanning op zaten te wachten: de uitreiking van de Goudvink, de prijs voor het beste rekenkameronderzoek van het jaar, door juryvoorzitter Laurens de Graaf.
Dit keer waren er maar liefst drie winnaars: de klassieke Goudvink ging naar de Randstedelijke Rekenkamer voor hun onderzoek “Een vol stroomnet: de rol van de provincie bij de aanpak van netcongestie”. Daarnaast ging de speciale Goudvink voor onderzoek met een budget onder twintigduizend euro naar de Rekenkamer Waterland voor rapport “Kiezen én delen – Preventie voor jeugd en gezin in de gemeente Waterland: Het verschil maken in een situatie van structurele schaarste”. Ook Rekenkamer Zeist viel in de prijzen met hun rapport “Onderzoek Rekenkamer Zeist naar integratie en arbeidsparticipatie van nieuwkomers in de gemeente Zeist”, waarmee ze de speciale Goudvink voor Innovatieve Aanpak wonnen.