Auteur: Secretariaat

Op 16 november organiseerde de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden een denksessie over de Wet versterking decentrale rekenkamers, omdat deze nieuwe wet ook impact heeft op het werk van raadsleden en griffiers. Bij de bijeenkomst waren onze voorzitter Ans Hoenderdos, onze directeur Lies van Aelst en Kees Langerwerf en Gerard Lappee als leden van onze transitieteams aanwezig. Het gesprek ging over wat er van de verschillende doelgroepen nodig is voor een succesvolle implementatie van de nieuwe wet te bewerkstelligen. Daarnaast ging het gesprek over wat de beroepsverenigingen, waaronder de NVRR, zouden kunnen doen om hieraan bij te dragen.

De NVRR is de komende maanden druk aan de slag met het maken van een modelverordening, die in december of januari gereed zal zijn. Daarnaast komt er een handreiking voor het betrokken houden van de raad en komen er bijvoorbeeld voorbeelden van onderzoeksprotocollen en huishoudelijke regelementen. Daarnaast zullen er in 2023 diverse bijeenkomsten met (volks)vertegenwoordigers georganiseerd worden en staat ons transitieteam klaar met raad en daad. Hou onze site en nieuwsbrief in de gaten voor updates en stukken!

Afgelopen maand was er op de website beleidsonderzoekonline.nl uitgebreid aandacht voor de metadossiers van de NVRR. Etienne Lemmens, onze secretaris, vertelt in het artikel van zijn hand over de systematiek achter het metadossier en waarom dit onderzoek zo nuttig en bruikbaar is. In het artikel wordt niet alleen verteld over de gebruikte methode in de metadossiers, maar ook vooruitgeblikt op de komende dossiers en het voor de toekomst actueel houden van de bestaande dossiers.

Hoe vanzelfsprekend het voor ons soms ook lijkt, de Nederlandse inrichting van controle en verantwoording van het lokale en decentrale bestuur kan met een andere bril op soms tot verwondering leiden. Onlangs hadden Marjolein van Asselt, directeur van de Rekenkamer Rotterdam en Annelies Daalder, directeur van de Rekenkamer Metropool Amsterdam een interview met DutchNews.nl over de rol van Nederlandse rekenkamers en hun werk. De website dutchnews.nl brengt Nederlands nieuws naar een internationaal publiek.

Terwijl de begeleidingscommissie druk is met het DoeMee onderzoek van 2022, is er de afgelopen maanden in ons ontwikkelteam ook al nagedacht over het DoeMee onderzoek 2023. Het DoeMee onderzoek 2023 zal in overleg met de Nationale Ombudsman vormgegeven worden en zal over klachtafhandeling gaan. Houd de nieuwsbrief in de gaten voor meer informatie en inschrijven!

Rekenkamers/rekenkamercommissies zijn voortdurend in onderzoek naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gemeentelijk beleid. De VNG heeft vanuit het project Democratie in Actie het instrument Quick Scan Lokale Democratie overgenomen om haar leden de komende jaren deze tool aan te kunnen blijven bieden. Voor de rekenkamers/rekenkamercommissies kan dit instrument bij conclusies en aanbevelingen van nut zijn om gemeenteraden in positie te brengen en zaken als samenwerking, samenspel, communicatie, participatie en inspraak in beeld te krijgen.

Voor informatie zie onze website: https://lokale-democratie.nl/cms/view/7d5bb200-cb7e-4971-9978-4e9a5a5c7e95/quick-scan-lokale-democratie

In de dagen nadat de wet versterking decentrale rekenkamers als hamerstuk door de Senaat gekomen is, zijn de transitieteams van de NVRR van start gegaan. Eerst was er een startoverleg van het transitieteam van de NVRR samen met de projectgroep van het ministerie van Binnenlandse Zaken, om te waarborgen dat beide gremia elkaar versterken en ondersteunen. In de dagen daarna waren er enthousiaste startbijeenkomsten met de drie transitieteams. De transitieteams worden bemenst door zeer ervaren mensen met kennis uit de verschillende sectoren waterschap, provincie en gemeente en een hart voor rekenkamers.

Transitieteam 1 maakt een analyse van de consequenties die de nieuwe wet heeft voor rekenkamer(commissie)s en wat nodig is om te voldoen aan de nieuwe wet. Belangrijk instrument hierbij is de benodigde modelverordening voor rekenkamers.

Transitieteam 2 werkt regionaal om rekenkamers en rekenkamercommissies te informeren over en te ondersteunen met de invoering van de wet versterking decentrale rekenkamers op lokaal niveau. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de relatie met de raad, nu raadsleden geen onderdeel meer kunnen uitmaken van de rekenkamer. Dit team is daarnaast beschikbaar voor andere vraagstukken waar (leden van) rekenkamers en rekenkamercommissies tegenaan lopen om mee te denken en daar waar nodig te ondersteunen. U ontvangt binnenkort een bericht van team 2 per email!

Transitieteam 3 is volledig gericht op waterschappen. Met de wet versterking decentrale rekenkamers zijn rekenkamers immers verplicht geworden in waterschappen. Veel waterschappen hadden reeds een rekenkamercommissie of rekenkamer, enkelen nog niet. Om de onderlinge ervaring te delen en elkaar te versterken staat transitieteam 3 klaar voor alle waterschappen!

De Projectgroep lokale rekenkamers van het ministerie van Binnenlandse Zaken

Naast de transitieteams is er ook de projectgroep lokale rekenkamers. Deze is eind vorig jaar van start gegaan. ‘We komen als collega’s’, zegt Raymond Vlecken. ‘Door open het gesprek aan te gaan komen we snel toe aan de zaken die wat stroever lopen. Soms is dat een gebrek aan onderzoeksbudget, in andere gevallen gaat het om versterking van de relatie tussen raad en rekenkamer. Alles kan wat ons betreft besproken worden. Natuurlijk hebben we ook aandacht voor zaken die wel goed lopen waar andere gemeenten van kunnen leren. Alleen al het gesprek voeren is belangrijk; de rekenkamer staat dan weer op de agenda bij alle stakeholders.’ Natuurlijk levert de projectgroep ook concrete adviezen over versterking en positionering van de rekenkamers. Meer over de projectgroep kun je hier lezen.

Contact met één van de transitieteams of meehelpen met een transitieteam? info@nvrr.nl.

Op 13 september heeft de cie BZK/AZ van de Eerste kamer besloten om het Wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers op 27 september als hamerstuk te agenderen voor de plenaire vergadering. Het agendapunt werd in de commissie als eerste behandeld: kort en krachtig. Hiermee is weer een belangrijke stap gezet.

De Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) heeft een nieuwe directeur. Lies van Aelst neemt de functie per 15 september a.s. over van Manon Fokke, die op 14 juni jl. werd benoemd als wethouder in Maastricht.

Lies van Aelst is al meer dan zes jaar werkzaam bij de Wethoudersvereniging, waarvan de laatste vier jaar als senior programmamanager. Daar heeft ze bijgedragen aan het uitbouwen en professionaliseren van de vereniging. Ze is lid van rekenkamer Vijfheerenlanden en van rekenkamercommissie De Bilt. Tevens is ze Statenlid in Zuid-Holland en plaatsvervangend voorzitter van Provinciale Staten.
Vanuit haar ervaring zegt ze: “De spiegel die een rekenkamer voor kan houden helpt bij het leren over de effectiviteit en gevolgen van beleid. Bij een sterk decentraal bestuur hoort het organiseren van de eigen kritische spiegel in de vorm van rekenkamers”. Ze kijkt vol enthousiasme uit naar haar nieuwe rol van directeur: “Het belang van sterke rekenkamers wordt breed onderkend. Dit is een mooie basis voor de versterking van rekenkamers en een sterke NVRR die hierbij ondersteunt. Nu is het moment om door te pakken en rekenkamers in alle decentrale overheden te positioneren en (financieel) voldoende toe te rusten”.

De NVRR is content met het aantreden van de nieuwe directeur en kijkt uit naar de samenwerking en verdere professionalisering van de NVRR. Voorzitter Ans Hoenderdos: “Lies van Aelst heeft veel ervaring in het midden bestuur, kent het gemeentelijke bestuur van binnenuit en ze weet hoe een beroepsvereniging haar leden optimaal kan ondersteunen en faciliteren”.

De NVRR doet steeds meer aan kennisdeling en kennisuitwisseling op het gebied van rekenkameronderzoek. We constateren dat veel overheden bezig zijn met dezelfde onderwerpen, omdat immers heel vaak dezelfde vraagstukken op decentraal niveau spelen. We zien ook dat overheden steeds meer van elkaar (willen) leren. Rekenkameronderzoeken bieden een schat aan informatie op decentraal niveau, die met de metadossiers systematisch wordt gebundeld en ontsloten. De metadossiers bieden waardevolle informatie voor rekenkamers zelf, maar ook voor andere partijen die in het betreffende onderwerp geïnteresseerd zijn.

De kennis van rekenkamers in de metadossiers kan een helikopterview bieden op een beleidsterrein. Welk inzicht in het beleidsveld leveren al die rekenkameronderzoeken op? Zo verwachten we van een analyse op de metadossiers bijvoorbeeld te weten te komen welke vraagstukken door rekenkamers worden geadresseerd die onmogelijk op decentraal niveau kunnen worden opgelost.

Hierbij verzoeken we onderzoekers en onderzoeksbureaus om een offerte in te dienen voor een zogenoemde analyse van het metadossier jeugdhulp. Het metadossier bevat de aanpak, onderzoeksvragen, conclusies en aanbevelingen van 44 rekenkamerrapporten tot en met 2020. Het metadossier is hier te raadplegen: https://metadossierjeugd.nvrr.nl/.

We verwachten van de onderzoeker dat deze aantoonbare kennis heeft van het beleidsveld jeugdhulp. Kennis van rekenkameronderzoeken is een pré. Opbrengst van het onderzoek is een rapport met een diepgaande analyse van de rekenkamerrapporten in het metadossier en aanvullend recent verschenen rekenkamerrapporten over de jeugdhulp, en een publicabel artikel. De looptijd van het onderzoek is van 1 oktober tot 1 december. Nadere informatie op te vragen via info@nvrr.nl. Offertes voor 15 september ook op dat mailadres in te dienen.

1. Wie is Restlan Aykaç?
   Ik ben iemand die geïnteresseerd is in het openbaar bestuur. De rode draad in mijn loopbaan is het doen van voorstellen om als overheid beter te functioneren, op basis van onderzoek. Ik doe dat nu als senior onderzoeker, in dienst van de provincie Noord-Holland. Mijn overtuiging is dat we als samenleving baat hebben bij een doelmatige, doeltreffende en rechtmatige overheid.
2. Hoe ben je in de wereld van de rekenkamers terecht gekomen?
   Het waterschap Amstel, Gooi en Vecht zocht zes jaar geleden leden voor de rekenkamercommissie. Mijn interesse en de mogelijkheid om mijn kennis in te zetten voor een andere bestuurslaag dan de provincie maakten dat ik betrokken raakte in de rekenkamerwereld. Ik heb daar nu als voorzitter ontzettend fijne en leerzame omgeving. Het smaakte naar meer! Een jaar geleden ben ik dan ook  lid geworden van de rekenkamercommissie van de gemeente Epe, vanuit de nieuwsgierigheid hoe kleinere gemeenten omgaan met complexe onderwerpen als Jeugdzorg en Toezicht en Handhaving. Naar dat laatste doen we nu een onderzoek.
3. Wat zijn je speerpunten als nieuw bestuurslid?
   De Wetsvoorstel Versterking decentrale overheden heeft, zoals bekend, gevolgen voor de waterschappen; die moeten een rekenkamer hebben. Ik zal de komende tijd dan ook bezig zijn met het helpen oprichten of het helpen omvormen van de rekenkamercommissies bij waterschappen, in samenwerking met de Waterkring. Met het oprichten of het omvormen alleen ben je er nog niet. Ik vind dat we als vereniging er ook aandacht voor moeten hebben dat vooral de nieuwe rekenkamers goed onderzoek kunnen doen. Daarvoor zullen wij cursussen organiseren.
4. Wat vind jij belangrijk in het Wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers?
   Sowieso dat alle bestuurslagen een rekenkamer moeten hebben. Maatschappelijke problemen worden immers complexer, het controleren van het gevoerde bestuur idem. Rekenkamers kunnen nu, met meer bevoegdheden, de volksvertegenwoordiging helpen bij de kaderstellende en controlerende rol.
5. Welke vraag die we niet hebben gesteld zou je graag willen beantwoorden? En wat zou je antwoord zijn?
   De niet gestelde vraag is welke rolopvatting ik zie voor de NVRR. Mijn antwoord zou zijn dat een sterke vereniging die met raad en daad de leden ondersteunt essentieel is in de rekenkamerwereld. Stimuleren dat de leden innovatieve methoden ontwikkelen, faciliteren dat de leden elkaar kunnen treffen en ervaringen kunnen uitwisselen en behartigen van de belangen van de leden zodat deze goed worden toegerust om de functie als kritische spiegel te kunnen vervullen.

De NVRR zoekt een ervaren onderzoeker om een nieuw NVRR-metadossier op te stellen. In een metadossier wordt voor één onderwerp de belangrijkste onderzoeks-informatie uit rekenkamer-rapporten samengebracht, zoals onderzoeksvragen, normenkaders, aanpak, conclusies en aanbevelingen. Het onderwerp is schuldhulpverlening.

Voor het metadossier wordt gebruik gemaakt van het format in Excel dat al voor eerdere metadossiers is ontwikkeld. De opdrachtnemer analyseert de verzamelde rapporten op de belangrijkste overeenkomsten en (lokale) verschillen ten aanzien van de belangrijkste onderzoeks-informatie.

De NVRR gaat in samenwerking met de VNG een nieuw metadossier opstellen. In een metadossier wordt voor één onderwerp de belangrijkste onderzoeks-informatie uit rekenkamer-rapporten samengebracht, zoals onderzoeksvragen, normenkaders, aanpak, conclusies en aanbevelingen. Het onderwerp is Digitalisering en ethiek.

Voor het metadossier wordt gebruik gemaakt van het format in Excel dat al voor eerdere metadossiers is ontwikkeld. Voor meer informatie stuur een mail info@nvrr.nl.

Voor het DoeMee-onderzoek hebben zich meer dan 60 rekenkamer(commissie)s aangemeld. Aangezien een aantal voor meerdere overheden werkt betekent dit de deelname van 73 gemeenten, 7 waterschappen en 6 provincies. Dit zijn er veel meer dan de 60 waar we op hadden gerekend. Ook dit jaar hadden we een maximum gesteld en gold ‘wie het eerst komt wie het eerst maalt’.

De NVRR is verrast dat het DoeMee-onderzoek – na de kritische geluiden van vorig jaar – op zo’n grote belangstelling van de leden kon rekenen. Om zoveel mogelijk leden deel te kunnen laten nemen had het bestuur begin juli al besloten om naast de subsidie van BZK eigen middelen in te zetten. Aanmeldingen bleven echter binnen komen. Ondanks de extra middelen van de NVRR was er dus nog steeds een wachtlijst. PBLQ heeft vervolgens aangeboden een deel van de meerkosten voor haar rekening te nemen waardoor iedereen die zich voor half juli heeft gemeld alsnog mee kan doen. Goed nieuws waar we als NVRR blij mee zijn.
Uiteraard hebben we eerst met PBLQ besproken of ze zoveel extra deelnemers aan kunnen. Zij hebben ons verzekerd hier binnen de termijn organisatorisch toe in staat te zijn.

Ondertussen is ook de begeleidingscommissie gevormd. We hebben gestreefd naar een gevarieerde samenstelling van de commissie; grote en kleine rekenkamers, Randstad en periferie en verschillende expertises. De begeleidingscommissie bestaat uit:

1. Avelien Haan (bestuur rekenkamer Westerkwartier);
2. Edo Gies (bestuur rekenkamers De Stichtse Rijnlanden, Rivierenland en Oost-Nederland);
3. Esther Fogl (bestuur rekenkamers Waddeneilanden, Smallingerland en Noordoostpolder);
4. Harry Smeets (bestuur rekenkamercommissies Berg en Dal en Kempengemeenten);
5. Jaap Wils (projectleider rekenkamer Rotterdam);
6. Mara Damen (secretaris rekenkamer Dordrecht);

Edwin de Jong senior onderzoeker bij de Noordelijke Rekenkamer is de secretaris van de begeleidingscommissie en het DoeMee-onderzoek. Hier is voor gekozen omdat de NVRR op dit moment zonder directeur zit die het onderzoek kan begeleiden. Edwin wordt hierbij secretarieel ondersteund door Ingeborgh Bezemer eveneens van de Noordelijke Rekenkamer.

De begeleidingscommissie is op dinsdag 2 augustus jl. voor het eerst (digitaal) samengekomen. Zij hebben de concept-vragenlijst van PBLQ  besproken. De begeleidingscommissie had veel waardering voor het werk van PBLQ. De begeleidingscommissie heeft de nodige suggesties voor verbetering van de vragenlijst gedaan. PBLQ heeft deze suggesties inmiddels verwerkt. Dat betekent dat het onderzoek zover gevorderd is dat de gegevensverzameling bij uw rekenkamer binnenkort van start kan gaan.

Onder grote belangstelling is het NVRR-metadossier Jeugdzorg dinsdag 5 juli tijdens een webinar gepresenteerd. Het metadossier bevat de inhoud van meer dan 40 rekenkamerrapporten over de jeugdzorg, op een systematische manier gebundeld en ontsloten.
Het metadossier zelf is te raadplegen op metadossierjeugd.nvrr.nl.

Dit jaar wordt nog een NVRR-metadossier opgesteld over woonbeleid en over schuldhulpverlening.

Rapporten van rekenkamer(commissie)s van gemeenten, provincies en waterschappen zijn welkom om mee te dingen naar de Goudvink, de prijs van de NVRR voor het beste rekenkamerrapport. De inzendtermijn is verlengd tot 1 augustus. De jury, onder voorzitterschap van Koos Janssen, burgemeester van Zeist, buigt zich over de rapporten en reikt in november 2022 de prijs uit.

Rapporten zijn hier eenvoudig aan te melden en te uploaden.

Op maandag 27 was de startbijeenkomst van het nieuwe DoeMee-onderzoek met dit jaar als thema Ondersteuning van de volksvertegenwoordigers. De presentatie en de antwoorden op gestelde vragen zijn te vinden via onderstaande link. Inmiddels hebben zich 34 rekenkamer(commissie)s aangemeld. Samen beslaan zij 47 gemeenten, 6 provincies en 1 waterschap. Van twee rekenkamercommissies van Waterschappen is bekend dat zij net hebben besloten deel te nemen, zij moeten zich nog aanmelden.

We hebben plek voor 60 overheden dus wacht niet te lang. Voor meer informatie en aanmelding zie: Nieuws: DoeMee-onderzoek 2022: ondersteuning van volksvertegenwoordigers — NVRR.

Op vrijdag 24 juni namen we tijdens de ALV met dank voor haar inzet afscheid van Jamilja van der Meulen. Jamilja gaf nog een toelichting op en beantwoordde vragen van de leden bij de Jaarstukken, waarna de leden de Jaarstukken goedkeurde.

Bij acclamatie werd Restlan Aykaç benoemd als nieuw bestuurslid. Restlan is lid van de rekenkamercommissie gemeente Epe en voorzitter van de rekenkamercommissie Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. In de volgende nieuwsbrief zal hij zichzelf verder voorstellen.

De NVRR heeft al veel vragen ontvangen over de gevolgen van het Wetsvoorstel en welke acties er nodig zijn. Een eerste portie vragen en antwoorden is al gepubliceerd op een speciale knop op de website, zie FAQ Wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers — NVRR.

Deze lijst wordt geactualiseerd met nieuw binnengekomen vragen. Staat uw vraag er nog niet bij? Geef het dan door aan info@nvrr.nl.

De NVRR zoekt meelezers ter ondersteuning van de Goudvinkjury. In de maanden juli-augustus krijg je 3-4 rekenkamerrapporten ter beoordeling voorgelegd. Elk rapport wordt door 2 beoordelaars gelezen, die tot een gezamenlijke beoordeling komen. Op basis van die beoordelingen wordt de shortlist van genomineerde rapporten samengesteld. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij info@nvrr.nl.