Skip to main content

Auteur: Secretariaat

Waterkringbijeenkomst

In het verlengde van het NVRR-congres organiseert de Waterkring op 10 september om 14.45-16.00 uur een bijeenkomst over de rekenkamerfunctie bij waterschappen.
Andre Hengeveld, voorzitter Kringbestuur, geeft een toelichting op het werk van de Waterkring en gaat in op de komende wetswijziging waardoor waterschappen verplicht worden een rekenkamer met externe leden in te stellen. Wat betekent dit en hoe kan de Waterkring samen met betrokkenen bijdragen aan een adequate en zinvolle implementatie van deze verplichting?

En uiteraard is er ruimte voor gesprek. Wat zijn de ervaringen en wat zijn de aandachtspunten waar de Waterkring zich de komende periode mee bezig moet gaan houden?

De bijeenkomst is voor iedereen die geïnteresseerd is in waterschappen in relatie tot een rekenkamerfunctie.

Wij zien uw komst graag tegemoet op 10 september.
Opgeven kan via info@nvrr.nl.

Meld je aan voor het congres

Op vrijdag 10 september om 10:30 uur is het dan eindelijk zover en vindt het NVRR congres plaats. Als de Coronamaatregelen het toelaten gaan we naar Bar Beton Rijnsweerd in Utrecht.
Onder de titel “dreigt een bestuurlijke patstelling” is de afgelopen tijd hard gewerkt aan een zeer divers programma. De plenaire aftrap is voor Jan Douwe Elzinga die ons meeneemt in de actualiteit van het decentraal bestuur. Daarna vinden er verschillende deelsessies plaats over zeer verschillende onderwerpen. Zo is er een bijeenkomst met Follow The Money over de jeugdzorg en geven verschillende rekenkamers uitleg over het onderzoek dat zijn hebben gedaan naar Coronamaatregelen op lokaal niveau. De Raad voor het Openbaar Bestuur is aanwezig om over het advies “goede ondersteuning, sterke democratie” te spreken en ook de VNG levert een bijdrage aan de dag in het kader van vraagstuk rondom de digitale dienstverlening. Kortom een zeer gevarieerd programma. Voor de dag zijn maximaal 100 plaatsen beschikbaar, dus geef je snel op. De kosten voor het congres zijn €100 voor leden van rekenkamers en rekenkamercommissies en €150 voor niet-leden. Aanmelden kan middels het onderstaande formulier.

Het uitgebreide programma tref je hieronder aan:

Wanneer: vrijdag 10 september van 10.30 tot 14.45 uur.
Waar: Bar Beton Pythagoraslaan 101 3584 BB Utrecht (https://www.bar-beton.nl/)
Kosten deelname: €100 voor leden van rekenkamers en rekenkamercommissies en €150 voor niet-leden

Titel: Dreigt een bestuurlijke patstelling?
Inrichting: congres Plenair en deelsessies

Tijd Voordracht Spreker
10.30 Opening Jan de Ridder, voorzitter NVRR
10.45 Het decentraal bestuur op een cruciaal kantelpunt Douwe Jan Elzinga, Hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen
11.15 Pauze
11.30 Deelsessie I
Management in het uitvoeringsloket
Coronamaatregelen op lokaal niveau Rekenkamers van Tilburg, Arnhem, Breda en Oss
Deelsessie II
Digitale uitdagingen
Bestuurlijke controle algoritme Paul Hofstra, Topconsultant Vanberkel professionals en Mark Vermeer, Directeur IIFO Gemeente Rotterdam
Deelsessie III
Financiële uitdagingen
Follow The Money en de Jeugdzorg Margot Smolenaars, Follow the Money
Deelsessie IV
Hulptroepen rond de raad
Versterking Raad en Staten Huri Sahin, raadslid van de Raad voor het Openbaar bestuur
12.30 Lunch
13.30 Deelsessie I

Management in het uitvoeringsloket

Schuldhulpverlening Geert van Dijk, Directeur NVVK
Deelsessie II

Digitale uitdagingen

Inclusieve Digitale dienstverlening Marlies Klooster, Projectleider VNG
Deelsessie III

Financiële uitdagingen

Financieel overzicht voor de raad Jan de Ridder, Rekenkamer Metropool Amsterdam
Deelsessie IV

Hulptroepen rond de raad

Projectgroep Lokale Rekenkamers Peter van Enk, Adviseur PBLQ
14.30 Einde deelsessies
14.40 Afsluiting congres

 

Opening van 10:30 uur tot 10:45 uur
Door Jan de Ridder, voorzitter NVRR

Plenair 10:45 uur tot 11:15 uur
Douwe Jan Elzinga over “Het decentraal bestuur op een cruciaal kantelpunt”

Deelsessie eerste deel van 11:30 tot 12:30 uur

  • Management in het uitvoeringsloket
  • Digitale uitdagingen
    • Bestuurlijke controle algoritme
      Recent heeft de Rotterdamse Rekenkamer onderzoek gedaan naar het gebruik van algoritmes door de gemeente, uitmondend in het rapport Gekleurde technologie. Ook andere rekenkamers en rekenkamercommissies overwegen hier onderzoek naar te gaan doen of zijn ermee gestart. Onder de vlag van het programma Publieke Controle op Algoritmes werkt een consortium van 12 overheden aan beleidsinstrumenten om de controle op deze systemen te vergroten, zie Publieke Controle op Algoritmes – Voor verantwoorde inzet van algoritmes bij overheden. Deze sessie bestaat uit een twee-gesprek tussen Paul Hofstra en Mark Vermeer.
    • Inclusieve Digitale dienstverlening
      Gemeentelijke dienstverlening houdt meer en meer rekening met mensen die digitaal minder onderlegd zijn of minder mogelijkheden hebben. Of zou dat meer en meer moeten doen. Zie: brochure over digitale inclusie In deze sessie gaat Marlies Klooster van de VNG met de zaal in gesprek over dit onderwerp.
  • Financiële uitdagingen
    • Follow The Money en de Jeugdzorg
      Follow The Money (https://www.ftm.nl/dossier/jeugdzorg-in-het-rood) heeft onderzoek gedaan naar financiële problemen binnen jeugdzorg; gedeeltelijk is dit gebeurd met behulp van onderzoek in Amsterdam en Zaanstad. Maar daarnaast is Follow The Money ook bij meerdere andere gemeentes aan de slag gegaan met een onderzoek naar de jeugdzorg. In deze sessie gaat iemand namens Follow The Money in gesprek met de zaal over de onderzoeken die binnen de jeugdzorg plaatsvinden.
    • Financieel overzicht voor de raad
      De Rekenkamer Metropool Amsterdam heeft instrument ontwikkeld waarmee overzicht kan worden gecreëerd voor de raad over de financiën. Jan de Ridder van de Rekenkamer Metropool Amsterdam gaat hierover met de zaal in gesprek.
  • Hulptroepen rond de raad
    • Versterking Raad en Staten
      In het najaar van 2020 verscheen het advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) “Goede ondersteuning, sterke democratie”.
      We weten allemaal dat goed openbaar bestuur niet gratis is. In deze deelsessie gaat raadslid Huri Sahin van de ROB met de zaal in gesprek over het advies.
    • Projectgroep Lokale Rekenkamers
      De door Binnenlandse Zaken ingestelde projectgroep versterking lokale rekenkamers is in juni van start gegaan. In deze sessie wordt door Peter van Enk van PBLQ nader toegelicht wat de achterliggende gedachten en verwachtingen zijn bij dit project, hoe rekenkamers en rekenkamercommissies ervan kunnen profiteren, wat ze ervan kunnen merken en wat er verder nog in de pijplijn zit.

Lunch van 12:30 tot 13:30 uur

13:30 uur tot 14:30 uur: tweede ronde deelsessies (voor programma zie hierboven)

14:40 uur: plenaire afsluiting congres


15:00 uur: extra ALV over de samenstelling van de sollicitatiecommissie nieuwe voorzitter NVRR en vaststellen van de profielschets voor de nieuwe voorzitter

Cursus rekenkameronderzoek Regionale Samenwerking

Doel
Het belang van regionale samenwerking in het openbaar bestuur neemt toe. Doel van de cursus is om te reflecteren op de betekenis daarvan voor onderzoek door decentrale rekenkamers en handvatten te geven voor de uitvoering van onderzoek naar regionale samenwerking.

Opzet
De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten. In de eerste bijeenkomst, ingeleid door expert Rob de Greef, wordt ingegaan op wat regionale samenwerking nu eigenlijk is, wat dit betekent voor de rol van leden van gemeenteraden en Staten en het uitvoeren van decentraal rekenkameronderzoek. In bijeenkomst twee en drie wordt aan de hand van concreet uitgevoerd rekenkameronderzoek ingegaan op zowel inhoud als proces van onderzoek doen naar regionale samenwerking. Sprekers uit de praktijk gaan in op het type vragen dat past bij dit onderzoek, hoe om te gaan met regionaal versus lokaal of provinciaal perspectief, maar ook hoe decentrale rekenkamers zelf kunnen samenwerken en wat dit van hen vraagt.

Organisatie
De drie bijeenkomsten vinden plaats op respectievelijk donderdagen 30 september, 28 oktober en 9 december en verlopen volgens een vast stramien:

 14.30 – 15.00 uur  Inloop (eerste keer met korte kennismaking)
 15.00 – 16.00 uur  Inleiding op het thema met spreker(s) en referent
 16.00 – 17.00 uur  Interactie tussen spreker, referent en deelnemers
 17.00 uur  Afsluiting

De eerste en laatste bijeenkomst vinden online plaats, de tweede – indien mogelijk – op een nog te bepalen locatie centraal in het land. De cursus wordt inhoudelijk gecoördineerd door Andre Hengeveld (Rekenkamercommissie Land van Cuijk / Rekenkamercommissie Waterschap Hollandse Delta) en Ard Schilder (Zuidelijke Rekenkamer).

Deelname kost 250 euro voor leden van de NVRR en 300 euro voor niet leden.

Schrijf u in door het formulier in te sturen.

Gemeenteraden gebrekkig geïnformeerd over stijgende kosten van jeugdzorg

De gemeenteraden in Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg zijn in de periode van 2015 tot 2020 gebrekkig geïnformeerd over de stijgende kosten van jeugdzorg. Dit blijkt uit onderzoeksresultaten van de Rekenkamercommissie die op 8 juli 2021 werden gepubliceerd.

Haperende informatievoorziening

De informatievoorziening aan de raadsleden en burgercommissieleden haperde. Zo werd in alle vier gemeenten:

  • geen verklaring gegeven voor de stijging in het gebruik van specifieke jeugdzorg-producten (zoals Jeugd-GGZ);
  • geen nadere onderverdeling gemaakt van de kosten van jeugdzorg naar soort verwijzer en nauwelijks naar jeugdzorg-product;
  • onvoldoende toelichting gegeven over de relatie tussen doelstellingen, activiteiten, resultaten en beoogde maatschappelijke effecten van jeugdzorg.

Duiding en inzicht

De Rekenkamercommissie adviseert de gemeenteraden om de informatievoorziening over jeugdzorg zodanig te verbeteren, dat deze:

  • duiding geeft (bijvoorbeeld over stijging in het gebruik van specifieke jeugdzorg-producten);
  • inzicht biedt in de relatie tussen doelstellingen, activiteiten, kosten, resultaten en beoogde (maatschappelijke) effecten van jeugdzorg.

Oorzaken voor kostenstijging

In het onderzoek zijn ook de oorzaken in kaart gebracht van de kostenstijging van jeugdzorg in H10-gemeenten. Deze kostenstijging was 72% tot 91% in Wassenaar, Voorschoten en Leidschendam-Voorburg.

Inzicht en grip

De Rekenkamercommissie adviseert de gemeenteraden inzicht en grip te krijgen op:

  • de stijging in gemeentelijke verwijzing naar jeugdzorgtrajecten;
  • de jeugdzorg-producten met de grootste stijging en omvang van kosten.

Verzachtende omstandigheden

In 2015 werden gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van jeugdzorg. Er was toen nog veel onduidelijk voor hen.

Meer info:

  • Brief aan gemeenteraden Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg over onderzoeksresultaten
  • Gezamenlijk persbericht over kosten jeugdzorg in H10
  • Webpagina met alle achtergronden en documenten

Wetsvoorstel decentrale rekenkamerfuncties

In week 47 staat de plenaire vergadering gepland voor behandeling in de Tweede Kamer over de wijziging van de Gemeentewet, de Provinciewet en de Comptabiliteitswet 2016 in verband met het afschaffen van de decentrale rekenkamerfunctie en het uitbreiden van de bevoegdheden van de rekenkamers (Wet versterking decentrale rekenkamers). We houden iedereen op de hoogte van de ontwikkelingen.

Rekenkamers ook voor waterschappen verplicht

Net als gemeenten en provincies worden waterschappen straks ook verplicht een rekenkamer in te stellen. Dit voorstel hebben ministers Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat en Hoekstra van Financiën 17 juin naar de Tweede Kamer gestuurd.

Hieronder een link naar de tweede nota van wijziging op het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers alsmede het persbericht.

Laatste digitale landelijke kenniskring voor het zomerreces

Laatste digitale landelijke kenniskring voor het zomerreces op donderdag 1 juli van 9.30 -11 u.

De recentste NVRR nieuwsbrief meldt de special van het tijdschrift Bestuurskunde (juni’21) over decentraal rekenkameronderzoek.

Een prachtige aanleiding voor de kenniskring waarbij twee van de auteurs, Klaartje Peters en Arjan Kok met ons reflecteren op de volgende boeiende onderwerpen:

Klaartje Peters gaat nader in op het overzichtsartikel met o.a. het doel van het rekenkamerwerk, verantwoording in de politiek bestuurlijke context en de effectiviteit van ons werk.
Arjan Kok gaat in op rechtmatigheidsonderzoek door rekenkamers en hoe dat onderzoek zich verhoudt tot de rechtmatigheidscontrole door de accountant en tot de toekomstige rechtmatigheidsverantwoording van het college van B en W.

Weer een mooie gelegenheid om collegiaal inzichten te delen. Graag aanmelden bij info@nvrr.nl voor de zoomlink die je van te voren ontvangt.

Algemene Ledenvergadering 2 juli 2021

  • Datum: 2 juli 2021
  • Tijd: 10 uur

Geachte leden,

Het bestuur van de NVRR nodigt u van harte uit voor de Algemene ledenvergadering die zal plaatsvinden op vrijdag 2 juli 2021 via ZOOM.
Tijdens deze vergadering zal het bestuur onder meer de jaarrekening aan u voorleggen.

Tevens hebben we PBLQ bereid gevonden een presentatie te geven over de projectgroep lokale rekenkamers. Deze projectgroep wordt door het ministerie van BZK ingesteld. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de aanbevelingen van de onafhankelijke werkgroep lokale rekenkamers. De belangrijkste taken van de projectgroep zijn: het adviseren van gemeentebesturen die ondersteuning willen of kunnen gebruiken bij de inrichting en/of het functioneren van hun lokale rekenkamer en het versterken van de relatie met de raad en het college en het delen van kennis en informatie over de versterking van lokale rekenkamers, zodat andere gemeenten hiervan kunnen leren.

De concept agenda alsmede de onderliggende stukken zullen wij in de loop van volgende week aan u doen toekomen.

Met vriendelijke groet,

Etienne Lemmens
Secretaris NVRR

‘Het bestuur van Rotterdam is zwakker geworden’

Zo dadelijk een gewetensvraag voor Paul Hofstra (66), vertrekkend directeur van de Rekenkamer Rotterdam, die tevens vijf regiogemeenten omvat. Ruim honderd kritische onderzoeken in twaalf jaar heeft de Rekenkamer onder zijn leiding verricht. In Rotterdam bijvoorbeeld naar oneigenlijke werkdruk op ambtenaren, de omstreden Woonvisie, genegeerde risico’s bij het Warmtebedrijf. Terugkerende fouten zijn „systeemdenken” en „bestuurlijke overmoed”, bleek uit een analyse.

„Het was meer dan een functie”, vertelt Hofstra in zijn werkkamer, „het was bijna een missie om het openbaar bestuur te verbeteren.”

Bent u geslaagd in uw missie?

„Daar heb ik over nagedacht en ik ben bang dat ik daarin tekort ben geschoten. Na twee termijnen zie je jezelf graag als iemand die een grote impact heeft gehad op het openbaar bestuur. Maar in mijn ogen is dat bestuur in Rotterdam in die twaalf jaar over de hele linie eerder zwakker geworden qua checks and balances.”

Heeft u het over een ‘oude bestuurscultuur’, zoals in politiek Den Haag?

„Het heeft te maken met de ontwikkeling van bestuurlijk Nederland. Het is de toestand waarin meer gemeentebesturen zich bevinden. De versplintering en polarisatie in de Rotterdamse gemeenteraad zijn aanzienlijk toegenomen. De verhouding tussen coalitie en oppositie is verscherpt: dat zie je terug in de beruchte stemmingen van 23 tegen 22 zetels. Het gevolg is minder dualisme en minder controle door de gemeenteraad als orgaan. Dat geeft het college van burgemeester en wethouders en hun ambtenaren meer ruimte en macht. Voor de stad is dat niet goed, want macht moet gecontroleerd worden. Macht corrumpeert en dat kan behoorlijk grote gevolgen hebben.”

Op 1 juni neemt Hofstra na twee termijnen afscheid. Hij wordt opgevolgd door Marjolein van Asselt (52), hoogleraar ‘risk governance’ aan de Universiteit Maastricht en lid van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Van rustig afbouwen is het niet echt gekomen. Vorige week haalde Hofstra nog de landelijke media met scherpe kritiek op het plan voor het nieuwe Feyenoord-stadion, dat 441 miljoen euro moet kosten. Deze week moet nog een onderzoek naar de aanpak van ondermijnende criminaliteit eruit.

Hofstra is van plan een boek te schrijven over zijn werk in de afgelopen twaalf jaar. „Als Rekenkamer-directeur moet je altijd onafhankelijk en neutraal blijven. Straks kan ik meer kleuring geven aan hoe dat allemaal werkt in zo’n gemeente.”

Als ‘Rekenmeester’ botste Hofstra regelmatig met het stadhuis. Zijn werk werd in de gemeenteraad zeer gewaardeerd, bleek bij een evaluatie in 2014. Wel drukte de Rekenkamer zich „soms steviger” uit dan nodig, en de goede relatie van Hofstra met de pers was een „gevoelige kwestie”.

„Daar heb ik kennis van genomen, om het zo maar te zeggen. Kom op, als Rekenkamer-directeur kun je niet aan de leiband van wie dan ook gaan lopen. Dan kun je de tent wel sluiten.”

De kritiek uit het stadhuis is: deze directeur heeft geldingsdrang en zet zijn persberichten te zwaar aan.

„Ja, dat kan ik me ook voorstellen vanuit het perspectief van het college. Of de conclusies zijn ‘flinterdun’, of onderzoeken zijn ‘niet representatief’ – ik ken het hele repertoire. Maar dat verwijt van geldingsdrang klopt niet. De Rekenkamer is er uiteindelijk voor de Rotterdammers. Dan moet je heldere taal gebruiken om je bevindingen over te brengen. En we onderzoeken vaak menselijk handelen en menselijke fouten. Dan kom je in de buurt van wethouders en topambtenaren – dat doet pijn.”

Heeft u onderhandeld over formuleringen in onderzoeksrapporten?

„Nee, dat heb ik altijd vertikt. Dan begeef je je op een glibberig pad.”

Het college en coalitiepartijen schuiven onwelgevallige conclusies en aanbevelingen vaak terzijde. Heeft u nooit eens gedacht: nemen ze de Rekenkamer wel serieus?

„Nee, het is juist omgekeerd. Als het college alles zomaar zou omarmen, dan gaan hier alle alarmbellen af. Dan hebben wij ons werk niet goed gedaan. En de Rotterdamse gemeenteraad is altijd kritisch en fel. De goede kant daarvan is dat onze onderzoeken heel veel aandacht krijgen.”

Hoeveel onderzoeksverzoeken heeft u deze collegeperiode vanuit de gemeenteraad zelf gekregen?

„De meeste onderzoeken initiëren wijzelf als Rekenkamer. Maar het gemeentebestuur kan inderdaad verzoeken indienen. Vanuit het college is dat een enkele keer voorgekomen in twaalf jaar. En vanuit de gemeenteraad gebeurt het steeds minder, moet ik constateren. Ik krijg wel verzoeken vanuit de oppositie óf de coalitie, maar niet gezamenlijk – ook daarin zie je de afnemende dualiteit.”

Hoeveel gezamenlijke verzoeken heeft u dan sinds 2018 gehad?

„Eén. Vorig jaar, naar de integriteit binnen de gemeente. Nu komt dat denk ik ook omdat we prangende, actuele thema’s steeds beter zelf oppakken als Rekenkamer. Toen ik hier twaalf jaar geleden kwam, wist ik natuurlijk van toeten noch blazen.”

U heeft het openbaar bestuur zien verslechteren. En u gaat er al vanuit dat het college kritiek wegwuift. Is dat geen cynische conclusie?

„Nee, ik heb altijd gezegd ‘ik ben weg voordat ik cynisch word’. De Rekenkamer heeft bovendien twéé wettelijke taken. De eerste is het versterken van de gemeenteraad ten opzichte van het college, de tweede is het transparant maken van het bestuurlijk handelen. Dat laatste is ons zeker gelukt, denk ik – in meer dan honderd kritische onderzoeken.”

Voorjaarscongres Kring-Noord NVRR (online)

Vrijdagmiddag 11 juni, 13.30 tot 15.00 uur, webinar: Rekenkamer en Interbestuurlijk (regionaal) beleid: Veel beleid wordt tegenwoordig gevoerd tussen de provinciale en de gemeentelijke bestuurslaag in: hoe kunnen rekenkamers daar toch onderzoek naar doen. Linda Thomson-Voetee geeft een presentatie over de ervaringen van de Randstedelijke Rekenkamer met onderzoek dat gezamenlijk met gemeentelijke rekenkamers werd uitgevoerd. De directiesecretaris van de provincie Groningen, Hans Schrikkema leidt het thema in en staat stil bij de grote vlucht van het interbestuurlijke, regionale bestuur. Aanmelden: info@nvrr.nl.

NVRR start grootste onderzoek ooit naar praktijk Wob in 98 gemeenten, provincies en waterschappen

Het jaarlijkse DoeMee-onderzoek van de NVRR gaat in 2021 over de praktijk van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Bijna 75 rekenkamers en rekenkamercommissies doen mee, die in totaal werken voor 98 gemeenten, provincies en waterschappen. Voor deze decentrale overheden wordt onderzocht hoe de bestuursorganen omgaan met Wob. Het is daarmee het grootste onderzoek ooit hoe deze wet in de praktijk wordt toegepast. Er is straks een goed beeld van bijvoorbeeld aantallen Wob-verzoeken, de manier waarop een verzoek wordt behandeld, de doorlooptijden en de mate waarin informatie compleet is. De resultaten zijn verder van belang om de invoering van de nieuwe Wet open overheid (Woo) goed vorm te kunnen geven. Het onderzoek wordt uitgevoerd door bureau Pro Facto en mede gefinancierd door het ministerie van BZK. De uitkomsten worden aan het eind van het jaar verwacht.

Achtergronden

De Wob is ruim veertig jaar oud. In de aanhef van die wet staat dat openheid en openbaarheid belangrijk zijn voor een ‘goede en democratische bestuursvoering’. Regelmatig blijken er evenwel problemen rond openbaarheid van overheidsinformatie. Die problemen zijn van verschillende aard en orde. Het gaat dan bijvoorbeeld de problematiek van de verzoekers om openbaarmaking die vooral een financieel belang lijken te hebben, maar die daardoor overheden op aanzienlijke kosten hebben gejaagd. Maar het kost overheden toch ook vaak moeite de uitvoering van de Wob, die veelal als ‘lastig’ wordt gezien, goed op orde te krijgen. Er lijken grote verschillen te zijn tussen overheidsorganisaties. Een systematisch grootschalig onderzoek naar de praktijk ontbreekt echter nog.

Verder heeft op 26 januari 2021 de Tweede Kamer het initiatiefwetsvoorstel Wet open overheid (Woo) aangenomen, dat dit jaar in de Eerste Kamer wordt behandeld. Actieve openbaarmaking van overheidsinformatie staat hierin veel meer dan in de Wob centraal. Omdat de Woo de Wob gaat vervangen, blikken we in dit onderzoek ook vooruit of de deelnemende overheden ‘Woo proof’ zijn.

Centrale onderzoeksvraag

De hoofdvraag van dit onderzoek luidt:

Hoe geven de deelnemende decentrale overheden vorm aan de afhandeling van Wob-verzoeken, in hoeverre gebeurt dit rechtmatig, hoe wordt hierover verantwoording afgelegd (aan volksvertegenwoordiging en samenleving), hoe is actieve openbaarmaking geregeld en hoe verhoudt zich dat tot de eisen die de Woo straks gaat stellen?

Om deze te beantwoorden worden onder meer gesprekken gevoerd met overheden en indieners van verzoeken en beleidsdocumenten geanalyseerd. Verder zullen een kleine 1000 Wob-dossiers worden geanalyseerd.

Opinie: ‘Beter omgaan met burgers begint bij koesteren lokale tegenstem’

In navolging van de adviezen van de Nationale ombudsman en Algemene Rekenkamer aan de informateur, schreven lokale Ombudsman Arre Zuurmond en Scott Douglas als lokale Rekenkamer directeur een bijdrage voor het Het Parool over het herstel van vertrouwen en de menselijke maat.

De essentie: Gebruik gemeenten als tegenstem in het beleid. Geef waar nodig meer geld, maar vooral veel meer ruimte om het geld slim te besteden. Lokale en landelijke volksvertegenwoordigers moeten samen werken in het volgen van beleid, net zoals wij toezichthouders dat meer moeten doen.

In memoriam Watze de Boer

Op 26 maart jl. is Watze de Boer onverwachts overleden. Watze was jarenlang een zeer actief bestuurslid van meerdere rekenkamers en van de NVRR, en een bekend en zeer gewaardeerd lid binnen de vereniging.

Hij startte in 2001 als voorzitter van de Rekenkamercommissie Utrecht. Een lokale rekenkamerfunctie was toen nog niet wettelijk verplicht. Een bereidwillige raad was een begin, maar vervolgens moesten nut en noodzaak toch echt in praktijk bewezen worden. Watze vormde de rekenkamercommissie met toen nog raadsleden, om tot een volledig externe rekenkamer. Hij kon dat goed doen omdat hij het risico van een dergelijk model, het verlies aan contact met de raad, persoonlijk opving. Hij onderhield goede contacten met het bestuur en was een uitstekend netwerker: bestuurlijk correct, inhoudelijk stevig én met humor. Hij was er vooral voor de gemeenteraad, maar niet ‘van de gemeenteraad’. En alle fracties werden gelijk behandeld; groot en klein. Met zijn medewerkers verwierf hij drie maal de nationale NVRR-jaarprijs ‘de goudvink’ voor het beste onderzoeksrapport. Bij zijn afscheid in 2014 na twee succesvolle termijnen, memoreerde toenmalig burgemeester Jan van Zaanen de bijzondere wijze waarop Watze met Rekenkamer Utrecht een gezaghebbende positie had verworven. Watze zelf stapte over naar de Rekenkamer Den Haag waar hij in zijn eerste termijn tot 2019, naast goede onderzoeken, na veel discussie een uitbreiding van het budget bewerkstelligde. Ook volgde nog in 2016 een benoeming als plaatsvervangend directeur van de Rekenkamer Rotterdam.

Ondertussen was hij in 2007 ook gestart met de eerste van twee termijnen als voorzitter van de rekenkamercommissie Rijnland; de eerste rekenkamercommissie bij de waterschappen. Het goede voorbeeld deed volgen, en al snel volgde voorzitterschappen bij de waterschappen Zuiderzeeland en Rivierenland. Daar moesten sommige bestuurders wel even wennen aan het fenomeen rekenkamer. Maar zeker ook aan een Watze de Boer die met kracht van argument en een enkele vileine sneer de rapporten stevig kon presenteren. Zet vijf rekenkamerleden met Watze op een rij, en je wist gelijk wie de voorzitter was. Zijn forse postuur, zijn doorrookte stem, zijn strakke kostuums. En hij wist aan wie hij dat mede te danken had. Hij was ronduit trots op zijn medewerkers bij de rekenkamerbureau’s in Utrecht, Den Haag en bij de waterschappen.

Watze was een sterk voorstander van het delen van kennis en ervaring. Hij richtte, als voorzitter van de rekenkamercommissie Utrecht, in 2003 met Piet van Dijk (Arnhem) en ondergetekende (Rotterdam) de NVRR op. Als eerste penningmeester had hij een scherp oog voor integriteit. Bij een voorstel van derden om met hun stichting een commerciële samenwerking aan te gaan verhief hij zijn stem en beide handen onder de uitroep “Maar dat kan toch gewoon niet!”. Ook het hamsteren door consultants van vele voorzittersfuncties overal in den lande als verdienmodel, kon op zijn kritisch commentaar rekenen. Tegelijkertijd was hij makkelijk zo niet joviaal in de omgang. Goed betrekkingen onderhouden met bestuurders, ambtelijke diensten en met de collega’s binnen de NVRR ging hem prima af. Scherp zijn op de inhoud, en tegelijkertijd de relatie goed houden was zijn motto. Hij heeft met die opstelling een grote bijdrage geleverd aan de totstandkoming en uitbouw van de vereniging. Bij zijn aftreden als penningmeester kwam de benoeming tot erelid hem dan ook volkomen toe.

Ook daarna bleef hij actief in de NVRR onder andere als deelnemer aan het G4-overleg. Ook daar veel aandacht voor persoonlijke relaties. Collegiaal en met humor. Jan de Ridder herinnert zich dat bij de opening van het nieuwe kantoor van de Rekenkamer Amsterdam, Watze een grote cactus mee bracht. Dat vond hij wel passend voor een rekenkamer. Hij had ook oog voor collega’s met een kleiner budget. Gevoed vanuit zijn lange ervaring in rekenkamerland en zijn betrokkenheid bij de vereniging. “Ook de kleine rekenkamers doen hun best, net als wij”. Het moest wel netjes geregeld zijn. Er werd binnen de G4 regelmatig gesproken over het belang om binnen de eigen regio het contact te zoeken met rekenkamers. Hij gaf daar ook daadwerkelijk inhoud aan door het organiseren van – dat dan weer wel – borrels.

Ook bij de jaarvergaderingen van de NVRR was Watze bijna altijd, en dan ook prominent, aanwezig. Niet in het minst door de vereniging een enkele maal voor uitglijders te behoeden. Gezeten op de eerste rij bracht hij het bestuur met stevig doorvragen op het spoor van onjuist verwerkte subsidies en zelfs van een vervalste accountantsverklaring. Daarbij was zijn toon nooit die van een scherpslijper of betweter. Aan die beroepsdeformatie van rekenkamerleden onttrok hij zich met gemak. Hij kon er stevig ingaan, maar voor de ander was altijd duidelijk dat het hem oprecht ging om het beter functioneren van het openbaar bestuur. Niet om zijn eigen gelijk of profilering. Al kon je, aan zijn pretogen onder de geloken oogleden, wel zien dat hij genoot van het bijhorend steekspel.

Na de vergadering was hij als eerste bij de bar en als laatste vertrokken. Een borrel drinken en sterke verhalen vertellen over rekenkamersuccessen was aan hem wel besteed. We gaan stevige standpunten en zijn hartelijke lach op de bijeenkomsten van rekenkamers missen.

Robert Mul, oud-voorzitter NVRR

Stand van zaken Wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers

(15 april). De behandeling van het wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers (nr 35 298) is weer uitgesteld. Op de agenda voor de Tweede Kamer opgesteld op 9 april staat het nu in de categorie “Aangemelde onderwerpen, nog niet geagendeerd”. Dat is nog na de langetermijnagenda waarop de onderwerpen staan tot en met de week van 11 mei.

Interview met Manon Fokke, nieuwe directeur NVRR

Op 1 mei start Manon Fokke als nieuwe directeur van de NVRR. In special van de Nieuwsbrief staat een kennismakings-interview door Marcel van Dam, de interim-directeur.

Wie is Manon Fokke?

Foto: Peter van HoorenIk ben 45 jaar, woon in Maastricht, getrouwd met Angelique en trotse moeder van zonen Berend en Anne. Ik ben geboren en getogen in Twente. Na mijn middelbare school ben ik rechten gaan studeren in Maastricht en daar ben ik uiteindelijk gebleven omdat ik in Maastricht een baan bij de rechtbank vond. Bovendien is het een heerlijke stad om in te wonen. Naast mijn werk voor Rijkswaterstaat ben ik actief in de lokale politiek. Het is mooi om iets te kunnen betekenen voor de mensen in mijn eigen stad.

In mijn vrije tijd hou ik van wandelen, tuinieren en spelletjes spelen met vrienden. Sinds de zomer hebben we een stacaravan in het bos van Ommen en het is dan ook heerlijk om in het weekend uit te waaien in het bos van mijn jeugd.

Je hebt eerder onder meer bij de rechtbank gewerkt, de universiteit en was natuurlijk Kamerlid voor je bij Rijkswaterstaat aan de slag ging. Wat is de rode draad in je loopbaan, wat drijft je?

Ik denk dat ik in alle functies die ik heb vervuld uiteindelijk altijd hoop dat ik de wereld net dat beetje mooier kan maken. Ik ben sociaal betrokken. Bij de universiteit was het als griffier van de universiteitsraad mooi om te zien hoe studenten hun eerste stapjes zetten in de wereld van de politiek. Het is fijn om mensen daarbij te kunnen helpen. Super leuk was het om een paar van die studenten vele jaren later in Den Haag terug te zien omdat ze kozen voor het werken in de politiek.

Bij Rijkswaterstaat ben ik vooral aan de slag met onderwerpen waar veel verschillende overheden met elkaar samenwerken. Hoewel de belangen soms tegenstrijdig kunnen zijn, probeer ik daar toch het beste uit te halen om zo te zorgen dat we uiteindelijk gezamenlijk een mooie weg of brug kunnen afleveren.

Het wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers wordt waarschijnlijk binnenkort in de 2e Kamer behandeld. Zoals je weet kijken de leden van de NVRR er nogal verschillend tegenaan. Hoe zie jij jouw rol daarin straks?

In de eerste plaats door uit te gaan wat ons allemaal bindt. We willen een sterk decentraal bestuur met checks en balances.

Daarnaast hebben we in Nederland gemeenten die nogal in omvang verschillen, en de problematiek binnen de gemeenten is niet overal hetzelfde. Het is dan ook logisch dat daarbinnen de wijze waarop vanuit de NVRR naar het wetsvoorstel wordt gekeken verschilt. Ik denk dat we die verschillen ook gewoon moeten benoemen. Je ziet dat de Tweede Kamer eenzelfde worsteling met het wetsvoorstel heeft. Het belangrijkste moet zijn om de positie van decentrale rekenkamers goed en duurzaam te verankeren. Dat is de basis van waaruit we moeten bouwen.

Sommige leden zullen er misschien de wenkbrauwen over fronsen dat je politiek actief bent. Een onafhankelijke positie en opstelling van rekenkamers en rekenkamercommissies is immers cruciaal om goed te kunnen functioneren. Komt dat niet in de knel met een directeur die politiek actief is?

Zeker niet, dat blijkt ook al jaren uit mijn werk naast de politiek. Het een bijt het ander niet. Mijn politieke ambitie gaat over Maastricht, en de keuzes die mijn partij voor Maastricht zou maken. Dat is natuurlijk heel iets anders dan waar de NVRR zich mee bezig houdt en voor staat. Bovendien gaat mijn werk altijd voor op de politiek, dus mocht er al sprake zijn van belangen die bijten, dan is het duidelijk welke keuze ik maak. Zo is dat ook altijd geweest. Toen ik bij de universiteit werkte, voerde ik bijvoorbeeld in de gemeenteraad niet het woord op studentenbeleid. Juist om rollen gescheiden te houden.

Als ik voor de lobby van de NVRR naar de Tweede Kamer gaan, dan kan ik verzekeren dat het resultaat voor de NVRR voorop staat en niet de politieke kleur van een partij.

Ik denk ook dat het daarnaast eerder fijn is om iemand als directeur te hebben die weet hoe de politieke wereld in Den Haag werkt en wellicht deuren kan openen die voor anderen gesloten blijven.

Wat gaat de NVRR en de decentrale rekenkamers en rekenkamercommissies van je merken?

Vanaf 1 mei wil ik vooral ook eerst de NVRR leren kennen, dus ik ga graag het land in om met de leden te praten over de rekenkamer en rekenkamercommissie in de desbetreffende gemeente of regio. Daarnaast zal ik verder aan de slag gaan met het professionaliseren van de organisatie en het zorgen voor zichtbaarheid van de NVRR.

De NVRR zal een kantoor krijgen binnen het gebouw van de VNG en het lijkt me ook goed om de banden met andere belangenverenigingen zoals de vereniging van raadsleden en de vereniging van griffiers en anderen aan te halen.

Daarnaast hoop ik ook vooral dat de leden van de NVRR mij weten te vinden als er iets is. De organisatie maken we immers samen.


Marcel van Dam: “Ik wens je heel veel succes in deze mooie functie”.
Manon Fokke: “Dank je wel, ik heb er heel veel zin in”!

Manon Fokke nieuwe directeur NVRR

De Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) heeft een nieuwe directeur. Manon Fokke neemt de functie per 1 mei a.s. over van Marcel van Dam, die de rol van directeur op interim basis heeft vervuld sinds oktober 2020.

Foto: Peter van Hooren

Manon Fokke was ruim vier jaar Tweede Kamerlid voor de Partij van de Arbeid. Tijdens haar kamerperiode was zij woordvoerder Binnenlandse Zaken en Rijksdienst. Vanuit die rol pleitte zij onder meer voor versterking van de rol van rekenkamers. Op dit moment is zij werkzaam voor Rijkswaterstaat Zuid-Nederland. Naast haar werk bij Rijkswaterstaat is zij fractievoorzitter van de PvdA in Maastricht. Deze functie zal zij blijven vervullen.

De NVRR is verheugd met het aantreden van de nieuwe directeur en kijkt uit naar de samenwerking en verdere professionalisering van de NVRR. Voorzitter Jan de Ridder: ”Manon Fokke heeft veel politieke ervaring in Den Haag en een uitgebreid netwerk. Bovendien heeft ze de nodige kennis van het openbaar bestuur en ziet zij de uitdagingen waar het decentrale bestuur en de rekenkamers en rekenkamercommissies in het bijzonder voor staan.”

Manon Fokke kijkt vol enthousiasme uit naar haar nieuwe rol van directeur: ”Ik kijk er naar uit om samen met het bestuur verder te bouwen aan de NVRR. Daarnaast ligt er ook een inhoudelijke uitdaging met het wetsvoorstel dat de positie van de decentrale rekenkamers moet versterken. Ook het recente rapport van de ROB “Goede ondersteuning, sterke democratie” laat zien dat er met betrekking tot de decentrale overheid werk aan de winkel is. Daar wil ik mij als directeur graag voor inzetten.”

Voor meer informatie:

Jan de Ridder: 06 8290 6334
Manon Fokke: 06 5280 8921

3-vragen-peiling

Maart 2022 wordt een nieuwe lichting raadsleden gekozen. Een nieuwe kans voor raads- en rekenkamerleden om elkaar te ontmoeten om de basis te leggen voor (weer) een productieve samenwerking. De NVRR ontwikkelt in 2021 een interactieve tool om die ontmoeting te ondersteunen en het goede gesprek te starten. De tool wordt onderdeel van het Rekenkamerkompas. Elke rekenkamer kan met de tool een eigen programma samenstellen.

Oproep deelname aan klankbordgroep over contributiestructuur

Enige tijd geleden is gemeld dat bestuur met klankbordgroepen wil gaan werken om mee te denken over lopende zaken. Zie ook https://www.rekenkamers.nl/nieuws/8695/klankbordgroepen/. Een voorstel van een klankbordgroep is voor het bestuur een zwaarwegend advies, de klankbordgroep zal ook worden uitgenodigd het advies in het bestuur toe te lichten en het bestuur kan alleen beargumenteerd van het advies afwijken. Binnenkort start de klankbordgroep over de contributiestructuur.

In het jaarplan staat daarover dat we willen kijken naar een andere contributiestructuur. In de huidige opzet is het lidmaatschap voor leden uit een kleinere inwonersklasse relatief duurder dan voor leden uit grotere inwonersklassen. Ook geeft het wetsvoorstel Versterking Decentrale Rekenkamers straks een stimulans om meer gezamenlijke rekenkamers op te zetten, wat tot forse schommelingen in de contributie-inkomsten kan leiden.

Het bestuur vraagt de klankbordgroep om te adviseren hoe de huidige structuur zo kan worden aangepast dat de contributies gelijkmatiger verdeeld zijn over de leden en de inkomsten uit de contributies meerjarig een stabiel beeld laten zien.
Voor deze klankbordgroep zoeken we NVRR-leden die hierover een advies op willen stellen. Ondersteuning is aanwezig. Naar verwachting komt de klankbordgroep in de periode april en 1e helft mei drie keer digitaal bijeen. Het bestuur streeft ernaar een voorstel tav de contributiestructuur gebaseerd op het advies van de klankbordgroep in juni aan de ALV voor te kunnen leggen.

Aanmelden kan tot en met maandag 29 maart via info@nvrr.nl.

We denken aan een groep van ongeveer 7 personen. Bij overweldigende belangstelling maken we een selectie waarbij we letten op spreiding naar grootte en bestuurslaag.

De NVRR zoekt een ervaren onderzoeker voor het opstellen van een meta-dossier over Jeugdhulp

De NVRR zoekt een ervaren onderzoeker voor het opstellen van een meta-dossier. In een metadossier wordt voor één onderwerp de belangrijkste onderzoeks-informatie uit rekenkamer-onderzoeken samengebracht, zoals onderzoeksvragen, normenkaders, aanpak, conclusies en aanbevelingen. Het onderwerp is Jeugdhulp. Meer informatie is te vinden in bijgaand memo. Voorstellen met kostenraming, cv en ervaring uiterlijk maandag 22 maart, 17.00u indienen bij info@nvrr.nl. Indien de belangstelling groot is, sluit de inschrijving zodra er 7 voorstellen ontvangen zijn – dat zal dan direct ook op de website worden vermeld.