Auteur: Secretariaat

Het DoeMee-onderzoek 2021 gaat over de praktijk van de Wet Openbaarheid van Bestuur, oftewel de Wob. Het O-team werkt op dit moment de onderzoeksvraag en –opzet verder uit. Ook komt er een onderzoeksprotocol zodat voor iedereen duidelijk is wat wanneer door wie wordt gedaan en wat het eindproduct zal zijn. In de tweede week van maart is de definitieve onderzoeksopzet gereed en wordt het onderzoek aanbesteed. Naar verwachting is in de tweede week van april bekend wie het onderzoek zal uitvoeren en kunnen rekenkamers en rekenkamercommissies zich definitief aanmelden. Start van het onderzoek is voorzien in mei, oplevering van de resultaten per deelnemer is voorlopig voorzien in oktober. Deelname kost zoals eerder gemeld € 300 per gemeente, waterschap of provincie.

Ondertussen zoekt het O-team ook naar mogelijkheden om het aantal deelnemers aan het onderzoek te kunnen uitbreiden. De huidige organisatie en financiering zijn gebaseerd op een veertigtal deelnemers. Inmiddels hebben al 47 rekenkamers en rekenkamercommissies zich voorlopig aangemeld. We gaan ervan uit dat hiervoor een oplossing wordt gevonden, dus elke rekenkamer of rekenkamercommissie kan zich nog voorlopig aanmelden. Mocht onverhoopt toch blijken dat er een maximum aan het aantal deelnemers gesteld moet worden, dan hanteren we wel de volgorde van voorlopige inschrijving.

Het DoeMee-onderzoek 2020 naar de Meldingen Openbare Ruimte is geëvalueerd. Meer dan de helft van de deelnemers heeft de enquête ingevuld. De waardering die zij geven aan de bijeenkomsten, opgeleverde producten en het proces is over het algemeen positief, met enkele uitschieters naar beneden en boven. Er zijn complimenten gemaakt over de flexibiliteit van het bureau dat het onderzoek heeft uitgevoerd en noten gekraakt over de verificatiegesprekken.

De uitkomst van de evaluatie laat weer eens duidelijk zien hoe belangrijk het is om duidelijk te communiceren over het proces, de planning, de rol en inspanning die van rekenkamers gevraagd wordt en het te verwachten eindproduct. Punten die we zeker mee zullen nemen bij het DoeMee- onderzoek 2021 naar de afhandeling van Wob-verzoeken.

Er zijn enkele opmerkingen gemaakt over de algemeenheid van de resultaten en de wens om meer lokale invulling. Hier zullen we met een DoeMee onderzoek moeilijk aan kunnen voldoen. Om zoveel mogelijk rekenkamers en rekenkamercommissies mee te laten doen, is standaardisatie nodig. Voor een meer lokale kleuring moeten rekenkamers en rekenkamercommissies zelf aanvullend onderzoek doen. Dat hebben veel rekenkamers en rekenkamercommissies ook gedaan.

Op 1 februari wordt de vernieuwde website van de NVRR gelanceerd. Een heldere, duidelijk vormgegeven website waarbij we gebruik kunnen maken nieuwe technische mogelijkheden. De komende tijd worden functies verder verbeterd en nieuwe functies geïntroduceerd. Speciaal voor leden komen er besloten pagina’s waar kennis, ideeën en ervaringen kunnen worden uitgewisseld – bijvoorbeeld over innovatieve onderzoeksmethoden, ervaringen met onderzoeksbureaus of manieren om de resultaten van een onderzoek op een anders dan anders manier te presenteren. En we krijgen niet alleen een nieuwe website, ook het logo is vernieuwd en geactualiseerd. Kleurstelling en vormgeving laten zien waar rekenkamers en rekenkamercommissies voor staan: betrouwbaar en gedegen onderzoek naar doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid.

We hadden natuurlijk graag de nieuwe website en het nieuwe logo tijdens een live-event aan iedereen gepresenteerd en “met een druk op een grote knop” gelanceerd. Helaas kan dat door corona nu niet en we willen niet langer wachten.

We zijn benieuwd naar de reacties!

De NVRR organiseert vier lunch-webinars over lokale rekenkamers. Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk spitten steeds in drie kwartier een praktisch onderwerp uit. We delen inzichten en ervaringen. En passen die meteen toe! Zo kun je jouw rekenkamerwerk nog effectiever maken.

De volgende webinars zijn georganiseerd:

• 08-10-2020: Lunch-webinar 1 “Ducttape en WD-40”
• 08-10-2020: Lunch-webinar 2 “Je hebt wat onder de leden”
• 05-11-2020: Lunch-webinar 3 “Doorvragen zonder drammen?”
• 10-12-2020: Lunch-webinar 4 “Was dat de opdracht?”

Op 8 december jl. heeft de minister van BZK in een brief aan de Tweede Kamer opnieuw om uitstel van behandeling van het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers gevraagd. De minister werkt nog aan een wijziging inzake rekenkameronderzoek bij waterschappen en zij wil ook de invoering van de rechtmatigheidsverantwoording hierbij betrekken. “Het streven is de nota van wijziging in januari 2021 aan de Afdeling advisering van de Raad van State te zenden”. Daarmee wordt de kans klein dat het wetsvoorstel nog voor de Kamerverkiezingen zal worden behandeld. Het NVRR-bestuur betreurt het dat daardoor de onduidelijkheid over de toekomst van rekenkamercommissies blijft voortbestaan. De NVRR vindt het van groot belang dat er snel duidelijkheid komt – lukt het niet meer voor de Kamerverkiezingen dan toch ten minste voor de raadsverkiezingen van 2022, zodat we weten waar we aan toe zijn en met een volwaardig bestuurlijk instrumentarium voor de lokale democratie de nieuwe raadsperiode tegemoet kunnen treden. Dat is ook in het belang van een adequate ondersteuning van de volksvertegenwoordiging waar nog onlangs de ROB op heeft aangedrongen.

Privacy, daar heeft iedereen recht op. Van organisaties, en zeker ook van gemeenten, wordt verwacht dat zij de privacy van personen beschermen met soms verregaande maatregelen. Veel rekenkamers doen dan ook onderzoek naar de manier waarop gegevens verwerkt worden, in het bijzonder in het sociaal domein. De NVRR biedt rekenkamers met deze handreiking een overzicht van wat onderzoek naar dit onderwerp oplevert, en concrete suggesties voor rekenkamers die onderzoek willen doen naar dit onderwerp.

Download handreiking en bekijk webinar terug.

Over het zeer actuele onderwerp Energietransitie zijn nu twee handreikingen beschikbaar. Rekenkamers en rekenkamercommissies die met dit onderwerp aan de slag willen gaan, vinden in deze handreikingen suggesties, mogelijkheden en tips voor ex ante, ex durante en ex post onderzoek. En wie het onderwerp misschien niet meteen gaat onderzoeken maar wil weten hoe het nu zit met de energietransitie, de RES en alles wat daarmee samenhangt, is met deze handreikingen snel helemaal op de hoogte. Op donderdag 17 december om 19.30 uur en maandag 21 december om 13.00 uur zijn er twee webinars waarin deze thematiek aan de orde komt.

De handreikingen kunt u vinden:

www.rekenkamers.nl/actueel/energietransitie/

Het DoeMee-onderzoek 2021 heeft als onderwerp de praktijk van de Wet Openbaarheid van Bestuur, oftewel de Wob. Openbaarheid is geen gunst die een overheid verleent, maar een recht van een burger. Het stelt hem of haar onder meer in staat de overheid te controleren. Dat is geregeld in de Wob. Wie iets wil weten over bijvoorbeeld een bepaald besluit van de overheid kan hiervoor een Wob-verzoek indienen bij de betreffende overheid. Overheden moeten hier in principe gehoor aan geven, al kan besloten worden bepaalde informatie niet openbaar te maken. Bijvoorbeeld in geval van privacy- of bedrijfsgevoelige informatie. In de Wob is ook geregeld dat overheden binnen een bepaalde termijn op een Wob-verzoek moeten reageren.

Uit een eerste beknopte inventarisatie blijkt dat overheden verschillend met Wob-verzoeken omgaan, net als met de informatie die erover te vinden is. Zo lijken de meeste overheden wel informatie te verschaffen over het indienen van een Wob-verzoek maar verschilt de transparantie over de afhandeling. Er zijn websites waar weinig over de afhandeling te vinden is, er zijn sites waar het besluit op een Wob-verzoek in enkele regels is samengevat en er zijn sites waar het besluit en alle verstrekte informatie voor iedereen toegankelijk is. Deze laatste variant sluit het beste aan bij de nieuwe Wet open overheid die ervoor moet zorgen dat overheidsinformatie beter vindbaar, uitwisselbaar en eenvoudig te ontsluiten is.

Voor een burger kan dit betekenen dat de mogelijkheden om van zijn of haar rechten op openbaarheid van overheidsinformatie gebruik te maken, van overheid tot overheid kunnen verschillen. In dit doemee onderzoek wordt de huidige praktijk van de Wob in kaart gebracht.

Mogelijke onderzoeksvragen zijn:

• Staat op de website hoe er een Wob-verzoek ingediend kan worden bij de overheidsinstantie?
• Hoeveel WOB-verzoeken zijn er in 2018, 2019 en 2020 bij de overheidsinstantie ingediend?
• Hoeveel van deze verzoeken zijn niet ontvankelijk verklaard? Is er zicht op de gronden voor het niet-ontvankelijke verklaren?
• Bij hoeveel van de ontvankelijke Wob-verzoeken is de informatie in één keer en tijdig verschaft?
• Welke informatie wordt er over de Wob-verzoeken publiekelijke gedeeld?
• Hoeveel juridische procedures (beroep en bezwaar) zijn er naar aanleiding van een WOB verzoek gevoerd?
• Van wie zijn de Wob-verzoeken afkomst (burgers, journalisten, belangengroeperingen, wetenschappers, etc)?
• Hoeveel WOB-verzoeken zijn er door een raads-, staten- of AB-lid vanuit die hoedanigheid ingediend?

Elke bij de NVRR aangesloten rekenkamer en rekenkamercommissie kan aan dit DoeMee-onderzoek deelnemen, ongeacht de bestuurslaag waarvoor deze werkzaam is. De Wob is immers op elke overheid van toepassing. Door met één onderzoeksopzet te werken waarbij een extern bureau alle informatie verzamelt, wordt een groot schaalvoordeel bereikt. Elke deelnemende rekenkamer (-commissie) krijgt een eigen maar wel gestandaardiseerd rapport over de overheid waar deze voor werkzaam is en kan vervolgens zelf beslissen of en hoe daar bestuurlijk verder mee wordt gegaan. De kosten voor deelname bedragen € 300 per gemeente, provincie of waterschap.

Over het gezamenlijke beeld zal een aparte publicatie verschijnen, zodat er ook landelijk aandacht voor zal zijn.

Het O-team van de NVRR gaat in de komende weken het onderzoek verder voorbereiden en de verwachting is dat het onderzoek in het tweede kwartaal van 2021 kan starten. Meer inhoudelijke en praktische informatie volgt in de komende maanden op deze website.

Voorlopige aanmelding voor deelname aan dit DoeMee-onderzoek kan via info@nvrr.nl.

Tot slot, uit elk DoeMee-onderzoek komen achteraf zaken die beter kunnen. Dit geldt ook voor het lopende DoeMee-onderzoek. Op basis van een nog uit te voeren evaluatie zullen we de lessen meenemen voor 2021.

De NVRR wil verder professionaliseren en daarvoor gaat de vereniging een directeur aantrekken. Deze functie is nieuw. Het is een belangrijke ontwikkelingsfase voor de vereniging en het bestuur wil graag met de leden in gesprek over de eisen aan en verwachtingen van de directeur.

Drie vragen staan centraal:

1. Wat verwacht je van de vereniging
2. Wat verwacht je van de directeur
3. Wat betekent dit voor het functieprofiel

We organiseren hiervoor vier digitale bijeenkomsten:

• Dinsdag 8 december, 19.30 – 21.00u
• Woensdag 9 december, 15.30 – 17.00u
• Woensdag 9 december, 19.30 – 21.00u
• Donderdag 10 december, 15.30 – 17.00u

Bij elk van de bijeenkomsten zijn bestuursleden aanwezig en de interim-directeur. We nodigende NVRR-leden van harte uit om aan één van deze bijeenkomsten deel te nemen. Mocht je verhinderd zijn, dan kan iemand anders namens jouw rekenkamer of rekenkamercommissie deelnemen. De opbrengst van de bijeenkomsten wordt later verwerkt in het definitieve functieprofiel. Verder wordt gezorgd voor een terugkoppeling van de opbrengst op hoofdlijnen naar de leden via de website.

Degenen die zich hebben opgegeven ontvangen naast de zoom-link ter voorbereiding een korte notitie met daarin meer informatie over de positie en functie en een eerste globale concept-profielschets.

Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk organiseerden op 5 november de Lunch-webinar “Nog verder vragen?”.

Bekijk hier de video terug.

Download hieronder de sheets en het verslag.

Volgens artikel 5 van de statuten van de NVRR zijn de voorzitters lid en kan hij of zij zich bij de ALV (inclusief besluitvorming) laten vervangen. Voluit luidt de bepaling over de vervanging (artikel 5, 6e lid): “Een lid kan zich ter vergadering en bij besluitvorming laten vertegenwoordigen door een gevolmachtigde officiële plaatsvervanger”.

Om dit zorgvuldig te doen, hanteren we de volgende werkwijze.

Een lid dat niet aanwezig kan zijn bij een ALV en zich wil laten vervangen, stuurt uiterlijk 24 uur van tevoren een bericht hierover aan de NVRR (info@nvrr.nl). Dit bericht bevat ten minste de naam van de plaatsvervanger en de melding dat deze plaatsvervanger gevolmachtigd is om namens het lid aan de vergadering en de besluitvorming deel te nemen. Onvolledige berichten (ontbreken van naam of volmacht) worden teruggestuurd. Bij aanvang van de ALV meldt de voorzitter welke leden zich aldus laten vervangen; dit maakt integraal onderdeel uit van de notulen.

Recent heeft BZK de Inspiratiekaders effectieve invulling lokale rekenkamer gepubliceerd. We hebben als NVRR in de klankbordgroepen voor deze kaders onze ideeën ingebracht. De inspiratiekaders zijn in de eerste plaats bedoeld als hulpmiddel voor de projectgroep lokale rekenkamers, die vanuit BZK in 2021 gemeenteraden waar nodig en gewenst meerjarig gaat ondersteunen om te leren optimaal gebruik te gaan maken van hun rekenkamer (-commissie). De inspiratiekaders zijn in hun huidige vorm levende documenten en worden het komende jaar waar nodig verder aangescherpt en toegankelijk gemaakt om het gebruiksgemak verder te vergroten.

Hoewel het waardevolle instrumenten zijn, vindt de NVRR het een gemiste kans dat bij het budget niet is aangeraden de ondergrens hoger te stellen dan wat nu in de praktijk wordt gezien. De budgetten waar vooral kleine gemeenten in de praktijk nu mee te maken hebben zijn vaak ontoereikend om het rekenkamerwerk op een professionele wijze vorm te geven. Zoals ook de ROB in zijn net verschenen rapport Goede ondersteuning, sterke democratie stelt, is een adequaat budget een noodzakelijke voorwaarde om de meerwaarde van rekenkamers en rekenkamercommissies te kunnen realiseren.

De Nederlandse vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) is blij met het net verschenen ROB-rapport Goede ondersteuning, sterke democratie. De ROB bepleit betere ondersteuning van gemeenteraden en Provinciale Staten, onder meer door versterking van de decentrale rekenkamers en rekenkamercommissies. Zij zijn volgens de ROB belangrijk in “… een goed functionerend systeem van checks and balances” en kunnen gedegen en grondig onderzoek doen, waar volksvertegenwoordigers en fracties maar zelden de tijd voor hebben. “Bovendien draagt de rekenkamer bij aan de versterking van de informatiepositie van de volksvertegenwoordiging ten opzichte van het college dat kan beschikken over een goed ambtelijk apparaat.” De NVRR onderschrijft dit betoog. In de praktijk wordt echter op gemeentelijk niveau nogal eens stevig gesneden in het budget, waardoor het werk van de rekenkamer of rekenkamercommissie ernstig wordt belemmerd, terwijl het gesprek over de meerwaarde niet op gang komt. Dat schaadt de lokale democratie. De ROB adviseert BZK om samen met de beroeps- en belangenverenigingen normen te formuleren voor goede ondersteuning van gemeenteraden en provinciale staten. De NVRR is actief met het verder professionaliseren van haar leden en gaat daarover zeker het gesprek verder aan met BZK. Goede randvoorwaarden voor rekenkamers en rekenkamercommissies om hun werk te kunnen doen is daarbij voor de NVRR essentieel. De decentrale democratie heeft recht op sterke rekenkamers en rekenkamercommissies.

De NVRR organiseert lunch-webinars over lokale rekenkamers. Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk spitten steeds in drie kwartier een praktisch onderwerp uit. We delen inzichten en ervaringen. En passen die meteen toe! Zo kun je jouw rekenkamerwerk nog effectiever maken.

De volgende webinars zijn georganiseerd:

• 08-10-2020: Lunch-webinar 1 “Ducttape en WD-40”
• 08-10-2020: Lunch-webinar 2 “Je hebt wat onder de leden”
• 05-11-2020: Lunch-webinar 3 “Doorvragen zonder drammen?”
• 10-12-2020: Lunch-webinar 4 “Was dat de opdracht?”

Tijdens de ALV van afgelopen juni hebben de leden ingestemd met het advies om de NVRR verder te gaan professionaliseren. Een belangrijk onderdeel daarvan is de komst van een secretaris-directeur. Om dit voor te bereiden heeft het bestuur Marcel van Dam aangetrokken die de functie op interim basis met ingang van 5 oktober vervult. Marcel is zelfstandig politiek-bestuurlijk adviseur en was eerder onder meer lid van de Rekenkamer van Nijmegen, van de toenmalige Rekenkamercommissie van Utrecht en interim-griffier in Haarlem en Rotterdam.

Jan de Ridder, voorzitter

De NVRR organiseert vier lunch-webinars over lokale rekenkamers. Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk spitten steeds in drie kwartier een praktisch onderwerp uit. We delen inzichten en ervaringen. En passen die meteen toe! Zo kun je jouw rekenkamerwerk nog effectiever maken.

De volgende webinars zijn georganiseerd:

• 08-10-2020: Lunch-webinar 1 “Ducttape en WD-40”
• 08-10-2020: Lunch-webinar 2 “Je hebt wat onder de leden”
• 05-11-2020: Lunch-webinar 3 “Doorvragen zonder drammen?”
• 10-12-2020: Lunch-webinar 4 “Was dat de opdracht?”

Het bestuur van PRIMO Nederland en PRIMO Europe heeft de PRIMO Risk Management Award 2019 toegekend aan Paul Hofstra voor zijn moed en leiderschap op het grensvlak van publieke waarde, publiek risico en bestuurskracht.