Auteur: Secretariaat

Recent heeft BZK de Inspiratiekaders effectieve invulling lokale rekenkamer gepubliceerd. We hebben als NVRR in de klankbordgroepen voor deze kaders onze ideeën ingebracht. De inspiratiekaders zijn in de eerste plaats bedoeld als hulpmiddel voor de projectgroep lokale rekenkamers, die vanuit BZK in 2021 gemeenteraden waar nodig en gewenst meerjarig gaat ondersteunen om te leren optimaal gebruik te gaan maken van hun rekenkamer (-commissie). De inspiratiekaders zijn in hun huidige vorm levende documenten en worden het komende jaar waar nodig verder aangescherpt en toegankelijk gemaakt om het gebruiksgemak verder te vergroten.

Hoewel het waardevolle instrumenten zijn, vindt de NVRR het een gemiste kans dat bij het budget niet is aangeraden de ondergrens hoger te stellen dan wat nu in de praktijk wordt gezien. De budgetten waar vooral kleine gemeenten in de praktijk nu mee te maken hebben zijn vaak ontoereikend om het rekenkamerwerk op een professionele wijze vorm te geven. Zoals ook de ROB in zijn net verschenen rapport Goede ondersteuning, sterke democratie stelt, is een adequaat budget een noodzakelijke voorwaarde om de meerwaarde van rekenkamers en rekenkamercommissies te kunnen realiseren.

De Nederlandse vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) is blij met het net verschenen ROB-rapport Goede ondersteuning, sterke democratie. De ROB bepleit betere ondersteuning van gemeenteraden en Provinciale Staten, onder meer door versterking van de decentrale rekenkamers en rekenkamercommissies. Zij zijn volgens de ROB belangrijk in “… een goed functionerend systeem van checks and balances” en kunnen gedegen en grondig onderzoek doen, waar volksvertegenwoordigers en fracties maar zelden de tijd voor hebben. “Bovendien draagt de rekenkamer bij aan de versterking van de informatiepositie van de volksvertegenwoordiging ten opzichte van het college dat kan beschikken over een goed ambtelijk apparaat.” De NVRR onderschrijft dit betoog. In de praktijk wordt echter op gemeentelijk niveau nogal eens stevig gesneden in het budget, waardoor het werk van de rekenkamer of rekenkamercommissie ernstig wordt belemmerd, terwijl het gesprek over de meerwaarde niet op gang komt. Dat schaadt de lokale democratie. De ROB adviseert BZK om samen met de beroeps- en belangenverenigingen normen te formuleren voor goede ondersteuning van gemeenteraden en provinciale staten. De NVRR is actief met het verder professionaliseren van haar leden en gaat daarover zeker het gesprek verder aan met BZK. Goede randvoorwaarden voor rekenkamers en rekenkamercommissies om hun werk te kunnen doen is daarbij voor de NVRR essentieel. De decentrale democratie heeft recht op sterke rekenkamers en rekenkamercommissies.

De NVRR organiseert lunch-webinars over lokale rekenkamers. Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk spitten steeds in drie kwartier een praktisch onderwerp uit. We delen inzichten en ervaringen. En passen die meteen toe! Zo kun je jouw rekenkamerwerk nog effectiever maken.

De volgende webinars zijn georganiseerd:

• 08-10-2020: Lunch-webinar 1 “Ducttape en WD-40”
• 08-10-2020: Lunch-webinar 2 “Je hebt wat onder de leden”
• 05-11-2020: Lunch-webinar 3 “Doorvragen zonder drammen?”
• 10-12-2020: Lunch-webinar 4 “Was dat de opdracht?”

Tijdens de ALV van afgelopen juni hebben de leden ingestemd met het advies om de NVRR verder te gaan professionaliseren. Een belangrijk onderdeel daarvan is de komst van een secretaris-directeur. Om dit voor te bereiden heeft het bestuur Marcel van Dam aangetrokken die de functie op interim basis met ingang van 5 oktober vervult. Marcel is zelfstandig politiek-bestuurlijk adviseur en was eerder onder meer lid van de Rekenkamer van Nijmegen, van de toenmalige Rekenkamercommissie van Utrecht en interim-griffier in Haarlem en Rotterdam.

Jan de Ridder, voorzitter

De NVRR organiseert vier lunch-webinars over lokale rekenkamers. Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk spitten steeds in drie kwartier een praktisch onderwerp uit. We delen inzichten en ervaringen. En passen die meteen toe! Zo kun je jouw rekenkamerwerk nog effectiever maken.

De volgende webinars zijn georganiseerd:

• 08-10-2020: Lunch-webinar 1 “Ducttape en WD-40”
• 08-10-2020: Lunch-webinar 2 “Je hebt wat onder de leden”
• 05-11-2020: Lunch-webinar 3 “Doorvragen zonder drammen?”
• 10-12-2020: Lunch-webinar 4 “Was dat de opdracht?”

Het bestuur van PRIMO Nederland en PRIMO Europe heeft de PRIMO Risk Management Award 2019 toegekend aan Paul Hofstra voor zijn moed en leiderschap op het grensvlak van publieke waarde, publiek risico en bestuurskracht.

Francine Giskes gaat stoppen als lid van het college van de Algemene Rekenkamer. Daarmee vertrekt ze ook als adviseur van het bestuur van onze vereniging. Francine heeft vanaf het moment dat ze benoemd was tot lid van het college in 2015 in ons bestuur geparticipeerd. Het was voor haar geen pro forma klusje. Ze was er bijna altijd en daarbij ook erg betrokken. Francine deed vol overgave mee aan de discussies en de meningsvorming in het bestuur. We zullen haar inbreng missen. Ze kende niet alleen Den Haag goed, maar ook het lokaal bestuur uit eigen ervaring. Haar advies was altijd waardevol. Onze laatste gezamenlijke vergadering was digitaal en dus als afscheid wat kaal. Hopelijk zijn de Coronatijden snel afgelopen en kunnen we dat nog op een meer gepaste wijze overdoen. Maar nu alvast vanaf deze plaats en namens de hele vereniging: Francine bedankt voor je inzet voor onze vereniging in de afgelopen jaren.

Het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers zou deze week in de Tweede Kamer worden besproken. De bedoeling was dat dan de laatste knopen zouden worden doorgehakt. Maar dat gaat niet door. De behandeling wordt weer uitgesteld. Maar nu vanwege een hele goede reden. De minister overweegt om in de wet ook een verplichting voor waterschappen op te nemen om een rekenkamer in te richten. Daar zijn we als vereniging blij mee. We proberen dit al jaren lang op de bestuurlijke agenda in Den Haag te krijgen. Waterschappen behoren tot de oudste democratische instituties in Nederland en zijn een belangrijk onderdeel van het lokaal en regionaal bestuur. Bij veel waterschappen zijn er nu al rekenkamers en vindt er goed rekenkameronderzoek plaats. Maar waterschappen zijn nog niet verplicht om een rekenkamer in te richten. Hopelijk gaat dat dus nu veranderen. Minister Ollongren wil het gewijzigde wetsvoorstel voor het eind van het jaar naar de Tweede Kamer sturen. Hopelijk gaat dat lukken, want het zou toch wel prettig zijn als dit traject dat toch al behoorlijk lang duurt voor de verkiezingen wordt afgerond.

Het rapport ‘Publieke waarde in de knel’ dat de Rekenkamer Rotterdam in september 2019 heeft gepubliceerd, beschrijft een reeks van hardnekkige beleidsproblemen waar Rotterdamse gemeentebesturen op zijn gestuit in het streven naar publieke waarde. Naar aanleiding van dat rapport voeren VNG en Rekenkamer Rotterdam een landelijke enquête uit om een beeld te krijgen in hoeverre de hardnekkige (beleids)problemen uit dat rapport worden herkend in andere gemeenten. De enquête wordt gehouden onder verschillende actoren binnen het gemeentelijk domein, waaronder rekenkamer(commissie)s.

Wij stellen het op prijs als zoveel mogelijk van onze gemeentelijke rekenkamers en rekenkamercommissies meedoen aan dit onderzoek (de enquête is niet bedoeld voor rekenkamers en rekenkamercommissies van provincies en waterschappen). De uitkomsten van de enquête worden gepresenteerd in een landelijk congres voor gemeentebestuurders en ambtenaren op 29 oktober 2020 met als thema ‘Publieke waarde in de knel, op zoek naar het juiste spoor’.

In dat congres zullen, aan de hand van debat en inspirerende sprekers, de geconstateerde problemen worden besproken én richtingen worden verkend voorveranderingen in cultuur en organisatie van gemeenten die kunnen bijdragen aan het aanpakken ervan.

U kunt deelnemen via de volgende link: https://nl.surveymonkey.com/r/publieke-waarde-in-de-knel. Als u op die link klikt, vindt u een toelichting op de enquête van de organisatoren.

Medewerkers en/of bestuurders van gemeentelijke rekenkamer(commissie)s die willen deelnemen aan het congres kunnen zich aanmelden via de volgende link: https://vngrisicobeheer.vngconnect.nl/.

Via die weg is ook het programma van het congres te bekijken. Deelname aan het congres kan zowel fysiek (maximaal 50 personen) als digitaal (maximaal 200 personen).

Het thema ‘onafhankelijkheid van beleidsonderzoek’ wordt doorgaans benaderd vanuit de ervaringen en meningen van beleidsonderzoekers. In 2018 publiceerden de Zwitserse wetenschappers Pleger en Horn in het door Sage uitgegeven tijdschrift “Evaluation”, de resultaten van hun onderzoek naar beïnvloeding van onderzoek volgens opdrachtgevers (Evaluation, 2018, vol 24(4) 456-474).

Het onderwerp is interessant genoeg om ook in Nederland te onderzoeken. Daarom vragen prof.dr. F.L. Leeuw (Emer. Hoogleraar Recht, Openbaar Bestuur en Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek Maastricht University) en dr. J.W.M. Mevissen (redactievoorzitter BeleidsonderzoekOnline en zelfstandig adviseur voor evaluatie-onderzoek) langs deze weg rekenkamer(commissie)s als opdrachtgevers en begeleiders van beleidsonderzoek/beleidsevaluaties om hun medewerking.

Dat kan door het invullen van een vragenlijst die geënt is op het onderzoek van Pleger en Horn. Deelname is (uiteraard) anoniem. De resultaten zullen worden gepubliceerd in het open access e-journal BeleidsonderzoekOnline (www.beleidsonderzoekonline.nl).

De vragenlijst is beschikbaar voor invullen vanaf 1 oktober aanstaande.

Geïnteresseerd? Noteer dan de datum van 1 oktober in uw agenda en ga op die dag naar: https://regioplan.datacoll.nl/pljgyikqjh?l=nl

Dit onderzoek gebeurt op eigen initiatief van de onderzoekers en kent geen sponsors. Regioplan is belangeloos bereid de web-enquête te hosten, maar heeft verder geen enkele bemoeienis met het onderzoek.

Ondanks de start van het doe mee onderzoek in de zomer was de eerste reactie op de informatie-uitvraag binnen 3 uur binnen. Medio september heeft een ruime meerderheid van de deelnemende gemeenten informatie aangeleverd en momenteel is PBLQ druk bezig met de verwerking. Aan het eind van de maand starten de eerste verificatiegesprekken. Begin oktober komt de begeleidingscommissie weer bijeen en bespreken we de factsheet die naar de deelnemende rekenkamers gaat. In november volgt dan een digitale bijeenkomst waar deelnemende leden met elkaar van gedachten kunnen wisselen over mogelijke conclusie en aanbevelingen. Een uitnodiging volgt binnenkort.

Op dit moment worden mogelijke onderwerpen voor een doe mee onderzoek in 2021 verkend. We streven er naar om hier bij de Algemene Ledenvergadering meer duidelijk over te geven. Mocht u nog interessante suggesties hebben voor onderwerpen voor het doe mee onderzoek van volgend jaar, laat het ons weten via info@nvrr.nl. Voorwaarden hierbij zijn dat het onderwerp voor zo veel mogelijk rekenkamers relevant moet zijn, zich moet lenen voor een vergelijking en dat de benodigde informatie voor beantwoording van de onderzoeksvragen relatief tijdsextensief moet kunnen worden verzameld.

De NVRR organiseert dit najaar vier lunch-webinars over lokale rekenkamers. Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk spitten steeds in drie kwartier een praktisch onderwerp uit. We delen inzichten en ervaringen. En passen die meteen toe! Zo kun je jouw rekenkamerwerk nog effectiever maken. Deelname is gratis. Doelgroep: leden, voorzitters, secretarissen en onderzoekers van lokale rekenkamer(commissie)s.

Uitstel wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers, kondigde de minister gisteren aan in een brief aan de Tweede Kamer, i.v.m. nota van wijziging rekenkameronderzoek bij waterschappen.

Vorig jaar is de denktank Juridische Vraagstukken gestart, met de beantwoording van een aantal vraagstukken op juridisch vlak waar rekenkamer(commissie)s in hun werk tegenaan lopen. De vraagstukken variëren van de wettelijke plichten van de rekenkamer(commissie) als bestuursorgaan, via de rechten van degene die door de rekenkamer(commissie) wordt ingehuurd en inlichtingen inwinnen bij andere instellingen tot en met het opvragen en delen van gegevens die vertrouwelijk verklaard zijn. Een uitgebreide literatuurlijst en verwijzingen naar jurisprudentie maken uiteraard deel uit van het informatiedocument Juridische Vraagstukken, dat met behulp van subsidie van het Ministerie van BZK tot stand is gekomen.

Het ligt in de bedoeling dat de samenstellers van het informatiedocument, Arjan Kok, Rolf Willemse en Wouter Zorg, in het najaar een webinar houden om het document te presenteren en eventuele vragen te beantwoorden.

Het informatiedocument Juridische Vraagstukken is hier op de site van de NVRR te vinden.

Zo’n 50 rekenkamer(commissie)s hebben zich aangemeld voor het doe mee onderzoek naar meldingen in de openbare ruimte. Dat is een mooi aantal temeer omdat benchmarking ook een van de doelen van het onderzoek is. Tijdens de goedbezochte digitale startbijeenkomst van 25 juni konden leden vragen stellen over het onderzoek aan de onderzoekers van PBLQ of de NVRR. Er zijn vragen gesteld over de planning, de uitvoering en het eindproduct. Het eindproduct is een soort ‘feitenoverzicht’ met benchmark informatie. Meerdere deelnemers hebben de wens geuit om gezamenlijk na te denken over mogelijke conclusies en aanbevelingen die op basis van het feitenoverzicht getrokken kunnen worden. Dit gaat de NVRR begin oktober organiseren.

Het aantal aanmeldingen overschrijdt wel het maximum aantal dat gesteld was maar hiervoor wordt door het bestuur van de NVRR een oplossing gezocht. De rekenkamer(commiss)s die zich hebben aangemeld hebben dinsdag 14 juli een mail van PBLQ ontvangen met de informatie die opgevraagd moet worden bij de gemeenten (c.q. waterschappen). Wij realiseren ons dat we een periode van reces en vakantie ingaan. Om die reden is er ook een langere termijn voor de informatieverzameling gepland.

3 juli hield Geerten Boogaard, hoogleraar decentrale overheden (Thorbecke leerstoel) aan de Universiteit Leiden voor de NVRR het webinar ‘Digitale democratie in tijden van Corona’. Het webinar werd bijgewoond door 17 digitaal aanwezigen. De sheets van zijn presentatie tijdens het webinar zijn hier op de site van de NVRR te vinden.

Het overschot van de overheid bedroeg in het eerste kwartaal van 2020 bijna 9 miljard euro, 1,8 miljard euro minder dan in hetzelfde kwartaal in 2019. Op jaarbasis, gerekend vanaf het tweede kwartaal van 2019 tot en met het eerste kwartaal van 2020, kwam het overheidssaldo uit op 1,5 procent bbp. De overheidsschuld nam in het eerste kwartaal met 8,5 miljard euro toe en bedroeg bijna 49,5 procent bbp.

Om inzicht te geven in de meest recente ontwikkeling van de overheidsfinanciën publiceert het CBS nu ook maandcijfers van de inkomsten, uitgaven en het saldo gebaseerd op kasgegevens van de Rijksoverheid. Daarnaast worden vanaf nu maandcijfers gepubliceerd van de ontwikkeling van de schuld van de Rijksoverheid. Deze maandcijfers zijn niet volledig vergelijkbaar met de gebruikelijke kwartaalcijfers op basis van het Europees Systeem van Rekeningen (ESR2010) maar geven een eerste inzicht in de recente ontwikkelingen.